Giáo án bài Hiền tài là nguyên khí quốc gia (Thân Nhân Trung) - Giáo án Ngữ văn lớp 10

Hoạt động 2. Hình thành kiến thức mới

Hs đọc tiểu dẫn- sgk.

I. TÌM HIỂU CHUNG

- Nêu các nét đáng lưu ý về tác giả Thân Nhân Trung?

1.Tác giả Thân Nhân Trung (1418- 1499)

- Tự (tên chữ): Hậu Phủ.

- Quê: làng Yên Ninh- huyện Yên Dũng (Bắc Giang).

- Đỗ tiến sĩ năm 1469, nổi tiếng văn chương, được Lê Thánh Tông tin dùng.

- Được phong là Phó nguyên soái trong Tao đàn văn học do Lê Thánh Tông sáng lập.

- Em có hiểu biết gì về thể văn bia?

2. Thể văn bia: - Là những bài văn khắc trên bia đá.

- Phân loại: 3 loại.

+ Văn bia ghi công đức.

+ Bia ghi việc xây dựng các công trình kiến trúc.

+ Bia lăng mộ.

- Mục đích: ghi chép những sự việc trọng đại hoặc tên tuổi, cuộc đời của những người có công đức lớn để lưu truyền cho đời sau.

Hs đọc VB.

- Tìm bố cục của VB? (xác định hệ thống luận điểm trong VB?)

3. Văn bản:

- Đọc.

- Bố cục: 3 phần

+ P1: Vai trò quan trọng của hiền tài.

+ P2: Những việc làm khuyến khích hiền tài của các thánh đế minh vương.

+ P3: Ý nghĩa của việc khắc bia tiến sĩ.

GV hướng dẫn HS Đọc – hiểu văn bản.

Gv dẫn dắt: Bài kí trên được khắc bia năm 1484. Trước phần trích học có một đoạn văn dài kể việc từ khi Lê Thái Tổ dựng nước (1428) đến năm 1484, các vua Lê tuy đều chú ý bồi dưỡng, phát triển hiền tài nhưng chưa có điều kiện dựng bia tiến sĩ. Cuối phần trích là danh sách 33 vị tiến sĩ khoa Nhâm Tuất 1442...

II.Đọc - hiểu văn bản:

- Em hiểu câu: “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia” ntn?

1. Vai trò quan trọng của hiền tài:

- Hiền tài là nguyên khí của quốc gia:

+ Hiền tài: người có tài cao, học rộng và có đạo đức.

+ Nguyên khí: khí chất ban đầu làm nên sự sống còn và phát triển của sự vật.

→ Người tài cao, học rộng, có đức độ là khí chất ban đầu làm nên sự sống còn và phát triển của đất nước, xã hội.

→ Hiền tài có quan hệ lớn đến sự thịnh – suy của đất nước.

- Tác giả đã chứng minh luận điểm trên bằng phương pháp lập luận nào? ntn?

- Phương pháp lập luận: diễn dịch.

Luận điểm được triển khai qua cách so sánh đối lập:

Nguyên khí thịnh >< Nguyên khi suy

Đ/n nhiều hiền tài Đ/n hiếm hiền tài

Thế nước mạnh Thế nước suy

→ Khẳng định tính chất rõ ràng, hiển nhiên của chân lí.

- Các thánh đế minh vương đã làm gì để khuyến khích hiền tài? Tại sao nói thế vẫn chưa đủ?

2. Những việc làm khuyến khích hiền tài của các thánh đế minh vương:

- Những việc đã làm:

+ Đề cao danh tiếng, xướng danh, ghi tên ở bảng vàng.

+ Ban chức tước.

+ Ban yến tiệc...

→ Chưa đủ vì danh tiếng của hiền tài mới chỉ được vang danh ngắn ngủi, lẫy lừng một thời mà ko lưu truyền được lâu dài.

- Việc sẽ làm: Khắc bia tiến sĩ.

- Nêu ý nghĩa của việc khắc bia tiến sĩ?

3. Ý nghĩa của việc khắc bia tiến sĩ:

- Khuyến khích hiền tài: kẻ sĩ trông vào mà phấn chấn, hâm mộ, ra sức rèn luyện danh tiết, gắng sức giúp vua, giúp nước.

- Ngăn ngừa điều ác, kẻ ác, ý xấu bị ngăn chặn, lòng thiện tràn đầy, kẻ ác lấy đó làm răn, người thiện xem đó mà cố gắng.

- Dẫn việc dĩ vãng, chỉ lối tương lai, góp phần rèn rũa danh tiếng cho sĩ phu, vừa để củng cố mệnh mạch cho đất nước.

GV hướng dẫn HS tổng kết

III. Tổng kết bài học:

- Lập sơ đồ kết cấu bài văn bia của Thân Nhân Trung?

- Sơ đồ kết cấu của bài văn bia trên:

- Những bài học lịch sử rút ra từ việc khắc bia tiến sĩ?

- Bài học lịch sử rút ra:

+ Ở thời đại nào “hiền tài” cũng là “nguyên khí của quốc gia” → phải biết quý trọng hiền tài.

+ Hiền tài có mối quan hệ sống còn đối với sự thịnh- suy của đất nước.

+ Sự đúng đắn trong quan điểm của nhà nước ta: Giáo dục là quốc sách hàng đầu.

- Em hãy nêu suy nghĩ của mình về tầm quan trọng hiền tài với đất nước? Chính sách thu hút nhân tài ở nước ta?