Phân tích, đánh giá bài thơ Ngôn chí bài 3 của Nguyễn Trãi

Câu hỏi Phân tích, đánh giá bài thơ Ngôn chí bài 3 của Nguyễn Trãi thuộc bộ Ngữ liệu ngoài sgk dành cho học sinh lớp 10 đầy đủ câu hỏi đọc hiểu và viết có hướng dẫn chi tiết giúp Giáo viên có thêm tài liệu ôn tập cho học sinh lớp 10 học tốt môn Văn. Mời các bạn đón đọc:

Phân tích, đánh giá bài thơ Ngôn chí bài 3 của Nguyễn Trãi

Xem thử

Chỉ từ 150k mua trọn bộ Ngữ liệu ngoài sgk lớp 10 phần Thơ văn Nguyễn Trãi bản word có lời giải chi tiết:

• B1: gửi phí vào tk: 1133836868 - CT TNHH DAU TU VA DV GD VIETJACK - Ngân hàng MB (QR)
• B2: Nhắn tin tới Zalo VietJack Official - nhấn vào đây để thông báo và nhận đề thi

Nội dung văn bản Ngôn chí (Bài 3)

NGÔN CHÍ (Bài 3)

(Nguyễn Trãi)

Am trúc hiên mai ngày tháng qua

Thị phi nào đến cõi yên hà.

Bữa ăn dầu có dưa muối

Áo mặc nài chi gấm là

Nước dưỡng cho thanh trì thưởng nguyệt

Đất cày ngõ ải lảnh ương hoa.

Trong khi hứng động vừa đêm tuyết

Ngâm được câu thần dặng dặng ca.

(Ngôn chí bài 3 - Nguyễn Trãi Toàn tập, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1976, tr. 396)

Chú thích:

- Thị phi: lời đồn, những dư luận.

- Cõi yên hà: khói mây, chỉ chốn thanh tịnh, bình yên

- Nài chi: cần gì

- Nước dưỡng: giữ nước ao trong để bóng trăng xuống cho đẹp mà thưởng ngoạn

- Đất cày ngõ ải: cày rồi để cho ải, tức để hấp thụ nắng mưa rồi mởi trồng trọt.

- Câu thần: câu thơ hay

- Dặng dặng ca: văng vằng tiếng đàn, hát vang dội.

Câu hỏi: Từ ngữ liệu phần Đọc hiểu, anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích, đánh giá bài thơ “Ngôn chí bài 3” của Nguyễn Trãi.

Hướng dẫn trả lời:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích, đánh giá bài thơ “Ngôn chí bài 3” của Nguyễn Trãi.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Nguyễn Trãi: danh nhân văn hóa thế giới, nhà tư tưởng, nhà thơ lớn của dân tộc.

- Giới thiệu tác phẩm “Ngôn chí”: là chùm thơ thể hiện rõ tư tưởng nhân sinh, khát vọng sống hòa hợp với thiên nhiên, giữ tâm hồn thanh sạch.

- Giới thiệu bài thơ “Ngôn chí bài 3”: thể hiện cuộc sống thanh đạm, bình dị mà thanh cao của Nguyễn Trãi sau khi lui về ẩn dật.

* Thân bài:

a. Về nội dung: Phân tích theo bố cục Đề - Thực – Luận – Kết sau đó chỉ ra ý nghĩa của bài thơ:

- Am trúc hiên mai ngày tháng qua

Thị phi nào đến cõi yên hà.

+ Không gian sống yên bình, thanh tĩnh với hình ảnh của mái hiên và cây mai. Không gian tách hẳn sự ồn ào, xô bồ của thế giới náo nhiệt bên ngoài. Những đàm tiếu, dị nghị của thiên hạ không thể đến được chốn ở của nhà thơ.

=> Nhà thơ sống ở chốn thanh tĩnh, cách xa cuộc sống xô bồ, bỏ lại bên ngoài những thứ thị phi, đúng sai, phải trái của người đời.

- Bữa ăn dầu có dưa muối

Áo mặc nài chi gấm là

+ Hài lòng với cuộc sống giản đơn, không màng đến vinh hoa phú quý, đồ ăn, quần áo hằng ngày giản đơn.

- Nước dưỡng cho thanh trì thưởng nguyệt

Đất cày ngõ ải lảnh ương hoa.

+ “nguyệt”: trong thơ ca cổ, ánh trăng thường gợi ra vẻ nên thơ, trữ tình, là nguồn cảm hứng bất tận để lòng người bật ra ý thơ. Câu thơ "nước dưỡng cho thanh, trì thưởng nguyệt": bóng trăng in xuống mặt nước trong xanh.

+ “Đất cày ngõ ải, lảnh ương hoa”: đất đã được cày cuốc, vun xới và phơi nắng nên rất khô, tơi, bở. Đây là môi trường sống thuận lợi của cỏ cây. Đất ươm mầm những loài hoa và giúp hoa tỏa hương thơm ngát.

- Trong khi hứng động vừa đêm tuyết

Ngâm được câu thần dặng dặng ca.

+ "Trong khi hứng động vừa đêm tuyết": Cảm hứng được khơi dậy vào đêm tuyết. + "Ngâm được câu thần dặng dặng ca": cảm xúc tràn đầy, cất tiếng ngâm ca.

b. Về nghệ thuật:

- Thể thơ thất ngôn xen lục ngôn Đường luật, lập luận chặt chẽ, đối ngẫu cân xứng.

- Hình ảnh giàu giá trị biểu tượng, ẩn dụ: am trúc, hiên mai, trăng, tuyết…

- Giọng thơ điềm đạm, sâu lắng, thể hiện tâm thế an nhiên tự tại.

→ Nghệ thuật biểu đạt tinh tế, kết hợp hài hòa giữa triết lý và trữ tình.

* Kết bài:

- Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.

- Ngôn chí bài 3 là bức chân dung tinh thần của Nguyễn Trãi – con người dù ở ẩn vẫn giữ trọn khí tiết, ung dung, tự tại giữa cuộc đời.

- Tác phẩm góp phần làm sáng ngời vẻ đẹp văn hóa, nhân cách Việt Nam thời đại xưa và vẫn còn ý nghĩa sâu sắc với con người hôm nay.

Bài viết tham khảo

Nguyễn Trãi là một trong những danh nhân văn hóa lớn của dân tộc, một anh hùng trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước, đồng thời là một nghệ sĩ tài hoa, tâm hồn thanh cao. Trong Ngôn chí bài 3, ông đã gửi gắm quan niệm sống thanh đạm, hòa hợp với thiên nhiên – biểu hiện của nhân cách cao đẹp và trí tuệ của bậc hiền nhân.

Hai câu thơ mở đầu “Am trúc hiên mai ngày tháng qua, / Thị phi nào đến cõi yên hà” gợi nên không gian sống thanh tĩnh, ẩn dật. Hình ảnh “am trúc”, “hiên mai” vừa tả thực mái am nhỏ trong rừng, vừa gợi lối sống thanh khiết, cao nhã. Giữa khung cảnh ấy, nhà thơ sống an nhiên, không vướng bận thị phi, danh lợi – đó là sự lựa chọn của một tâm hồn từng trải, đã nếm đủ vinh nhục đời người và tìm về cõi tĩnh lặng của nội tâm.

Đến hai câu thực, Nguyễn Trãi bộc lộ rõ hơn quan niệm sống của mình: “Bữa ăn dầu có dưa muối, / Áo mặc nài chi gấm là.” Dù chỉ ăn dưa muối, mặc áo vải, ông vẫn thấy đủ đầy. Cuộc sống thanh bạch ấy không phải vì nghèo khó mà là sự chủ động lựa chọn – một thái độ sống tích cực, coi trọng tinh thần hơn vật chất, thể hiện chí khí và nhân cách thanh cao.

Hai câu luận mở ra bức tranh thiên nhiên đầy sức sống: “Nước dưỡng cho thanh trì thưởng nguyệt, / Đất cày ngõ ải lảnh ương hoa.” Thiên nhiên hiện lên vừa tĩnh vừa động, vừa là cảnh thực, vừa là biểu tượng cho tâm hồn con người. Nguyễn Trãi không chỉ sống giữa thiên nhiên mà còn hòa vào nó, cảm nhận từng vẻ đẹp, từng nhịp sống tinh khôi của cỏ cây, sông nước. Qua đó, ta thấy cuộc sống ẩn dật của ông không hề buồn tẻ mà giàu ý nghĩa tinh thần và thẩm mỹ.

Hai câu kết “Trong khi hứng động vừa đêm tuyết, / Ngâm được câu thần dặng dặng ca” là sự thăng hoa cảm xúc. Giữa đêm tuyết tĩnh mịch, cảm hứng nghệ thuật bỗng trào dâng, nhà thơ cất tiếng ngâm ca. Đó là niềm vui của người trí giả khi tâm hồn hòa cùng trời đất, là giây phút viên mãn của cuộc sống tự do, thanh cao.

Với nghệ thuật đối ngẫu chuẩn mực, hình ảnh thơ giàu biểu tượng, giọng điệu điềm đạm mà sâu sắc, Ngôn chí bài 3 là một bức họa thiền – triết, thể hiện tâm hồn và nhân cách của Nguyễn Trãi: giản dị mà cao quý, lặng lẽ mà mạnh mẽ.

Bài thơ không chỉ giúp người đọc hiểu hơn về con người Nguyễn Trãi – nhà thơ, nhà hiền triết, mà còn để lại bài học sâu sắc về lối sống thanh đạm, an nhiên giữa cuộc đời nhiều xô bồ. Ngôn chí bài 3 vì thế không chỉ là áng thơ hay của một thời đại, mà còn là tấm gương sáng về nhân cách sống mãi cùng hậu thế.

Xem thêm các câu hỏi Đọc hiểu và Viết trong văn bản Ngôn chí (Bài 3) chọn lọc, hay khác:

• Xác định thể thơ của bài thơ Ngôn chí (Bài 3)

• Chỉ ra các dòng thơ lục ngôn trong văn bản Ngôn chí (Bài 3)

• Từ ngữ nào thể hiện lối sống giản dị của nhân vật trữ tình trong bài thơ Ngôn chí (Bài 3)?

• Hai câu sau sử dụng những biện pháp tu từ gì? Nước dưỡng cho thanh trì thưởng nguyệt/Đất cày ngõ ải lảnh ương hoa

• Từ văn bản Ngôn chí (Bài 3) trong phần Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn khoảng 200 chữ trình bày suy nghĩ của anh/chị về quan niệm sống thanh đạm và hòa hợp với thiên nhiên của Nguyễn Trãi.

Xem thêm bộ ngữ liệu ngoài sách giáo khoa lớp 10 phần Thơ văn Nguyễn Trãi chọn lọc, hay khác:

• Đọc hiểu Lại thư cho Vương Thông

• Đọc hiểu Báo kính cảnh giới (Bài 9)

• Đọc hiểu Thuật hứng (Bài 24)

• Đọc hiểu Thuật hứng (Bài 15)

• Đọc hiểu Mộ xuân tức sự

• Đọc hiểu Tùng (Bài 1)

• Đọc hiểu Cây chuối

• Hơn 20.000 câu trắc nghiệm Toán,Văn, Anh lớp 9 có đáp án

---