Phân tích Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm (học sinh giỏi)

Phân tích Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm điểm cao, hay nhất được chọn lọc từ những bài văn hay của học sinh trên cả nước giúp bạn có thêm bài văn hay để tham khảo từ đó viết văn hay hơn.

Phân tích Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm (học sinh giỏi)

Bài giảng: Đất Nước (Nguyễn Khoa Điềm) - Cô Nguyễn Ngọc Anh (Giáo viên VietJack)

Phân tích Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm - mẫu 1

   Từ xưa đến nay viết về đất nước luôn là nguồn mạch cảm hứng chủ đạo của nền văn học. Tiếp tục mạch nguồn của văn học dân tộc, Nguyễn Khoa Điềm một gương mặt nổi bật của văn học kháng chiến chống Mĩ đã có những quan điểm hết sức mới mẻ về đất nước. Quan điểm đó đã được ông thể hiện đầy đủ nhất qua đoạn trích Đất nước thuộc trường ca Mặt đường khát vọng.

   Đất nước đối với mỗi người là một ý niệm khác nhau. Đối với Nguyễn Khoa Điềm cũng vậy, bằng sự cảm biết của mình, sự phân tích bằng tư duy logic, lần lượt từng lớp lang của khái niệm đất nước đã được ông dần dần lật mở. Ông không định nghĩa bằng những khái niệm quá mông lung, trừu tượng mà đi từ những điều hết sức cụ thể trong chính cuộc sống:

     Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi

     Đất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa” mẹ thường hay kể

     Đất Nước bắt đầu từ miếng trầu ây giờ bà ăn

     Đất Nước lớn lên khi dân ta biết trồng tre mà đánh giặc

   Qua khái niệm của tác giả, Đất Nước hiện lên thật bình dị, đất nước có từ những câu chuyện cổ tích, từ miếng trầu, từ truyền thuyết thánh Gióng trồng tre đánh tan quân xâm lược Ân. Đất Nước ta có từ ngày đó, thấm thuần trong lòng mỗi đứa trẻ từ tấm bé.

   Không chỉ vật Đất Nước còn được hình thành từ thuần phong mĩ tục, từ những nét văn hóa, truyền thống đẹp đẽ của dân tộc ta. Hình ảnh “Tóc mẹ thì bới sau đầu” cho thấy nét đẹp trong sinh hoạt văn hóa đã được bảo lưu từ ngàn đời của ông cha ta. Dù một nghìn năm Bắc thuộc, bị phương Bắc tìm mọi cách Hán hóa ấy vậy nhưng không có cách nào xóa được những vốn văn hóa đẹp đẽ của dân tộc ta. Đất Nước cũng được hình thành từ lối sống giàu tình nghĩa, thủy chung mà khởi nguồn chính là mối quan hệ vợ chồng: “Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn”. Ở đây Nguyễn Khoa Điềm có sự vận dụng hết sực thuần thục ca dao: “Tay nâng đĩa muối chấm gừng/ Gừng cay muối mặn, xin đừng quên nhau” để cho thấy Đất Nước được hình thành từ những điều tưởng như giản dị mà hết sức thiêng liêng, cao quý.

   Tiếp tục mạch cảm hứng đó, Nguyễn Khoa Điềm tiếp tục triết tự về khái niệm Đất Nước:

     Đất là nơi anh đến trường

     Nước là nơi em tắm

     Đất Nước là nơi ta hò hẹn

     Đất nước là nơi em đánh rơi chiếc khắn trong nỗi nhớ thầm

   Đất Nước không xa lạ mà chính là không gian sinh tồn, gần gũi với đời sống sinh hoạt của tất cả chúng ta. Nguyễn Khoa Điềm đã không hoa mĩ, không ngần ngại mà làm sáng tỏ nó là nơi đến trường, nơi tắm, nơi hò hẹn, nơi nhớ nhung. Vâng, Đất Nước chính là được hình thành từ những điều dung dị nhất của cuộc sống. Và để làm sâu sắc thêm khái niệm, ông đã truy nguyên nguồn gốc từ quá khứ: “Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ/ Đât là nơi chim về/ Nước là nơi rồng ở/ Lạc Long Quân và Âu Cơ/ Đẻ đồng bào ta trong bọc trứng”. Từ sự lí giải sâu sắc hai phương diện lịch sử và địa lý ông đã dần dần tiến tới hoàn chỉnh khái niệm Đất Nước. Đồng thời từ đó cũng nêu lên trách nhiệm của mỗi con người đối với đất nước: “Những ai đã khuất/ Những ai bây giờ/ yêu nhau và sinh con đẻ cái/ Gánh vác phần người đi trước để lại/ Dặn dò con cháu việc mai sau/ Hằng năm ăn đâu làm đâu/ Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ tổ”. Hai từ “gánh vác” đã khẳng định trách nhiệm của thế hệ mai sau đối với công cuộc dựng nước và giữ nước. Đồng thời ông cũng lên tiếng nhắc nhở, dù xây dựng đất nước cũng không được quên đi công ơn của người đã dựng xây, kiến tạo nên Đất Nước. Chỉ với hai chữ “cúi đầu” cũng đã cho thấy tấm lòng thánh kính thiêng liêng hướng về quê cha, đất tổ.

   “Trong anh và em hôm nay/…/Đất Nước vẹn tròn to lớn”, đoạn thơ đã khẳng định, Đất Nước được tồn tại và vững bền là bởi sự đoàn kết của mọi người, là sự yêu thương của đôi lứa. Chỉ khi có sự hòa hợp giữa cái chung và cái riêng, giữa cá nhân và tập thể thì khi ấy mới có đất nước vẹn tròn ton lớn. Và từ đó ông nêu lên trách nhiệm của mỗi cá nhân cũng như toàn bộ thế hệ trẻ đối với đất nước: “Em ơi em đất nước là máu xương của mình/ Phải biết gắn bó và san sẻ/ Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở/ Làm nên đất nước muôn đời”. Vì bởi:

     Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu

     …

     Những người dân nào đã góp nên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm

   Hàng loạt những địa danh, danh lam thắng cảnh được ông gọi tên. Mỗi địa danh ấy gắn liền với một chiến tích, với một sự hi sinh thầm lặng để làm nên đất nước muôn đời. Cũng bởi vậy, đã khiến ông rút ra kết luận: “Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi/…/Những cuộc đời đã hóa núi sông ta”.

   Để làm nên đất nước chắc chắn không thể là một cá nhân có thể kiến tạo cả nên văn hóa, truyền thống và lịch sử dân tộc. Vậy đó là ai, là những người nào?

     Không ai nhớ mặt đặt tên

     Nhưng họ đã làm ra Đất Nước

   Quả đúng, đó chính là người vô danh, họ là những người con gái con trai, họ“đã sống và chết” “giản dị và bình tâm” họ đã mang tên làng tên xã, mang phong tục tập quán truyền lại, bảo lưu cho thế hệ mai sau. Chính họ là người đã làm nên Đất nước. Với biện pháp liệt kê và điệp “họ” Nguyễn Khoa Điềm đã vẽ ra trước mặt người đọc tầng tầng lớp lớp những con người vô danh nối tiếp nhau từ thế hệ này qua thế hệ khác truyền lại cho con cháu những giá trị vật chất tinh thần cao quý nhất. Và điều họ hướng đến chính là:

     Để Đất Nước này là Đất Nước của nhân dân

     Đất nước của Nhân Dân, Đất nước của ca dao thần thoại

   Đến đây Nguyễn Khoa Điềm đã mạnh mẽ khẳng định quan điểm tư tưởng đất nước nhan dân của mình. “Trở về với nguồn cội của Đất Nước cũng là trở về với cội nguồn phong phú, đẹp đẽ la văn hóa dân gian” khởi thủy của mọi truyền thống văn hóa tốt đẹp của nhân dân ta. Đồng thời đó cũng là nơi làm nên, khơi dậy nên truyền thống văn hóa tốt đẹp của nhân dân ta:

     Dạy anh biết “yêu em từ thuở trong nôi”

     Biết quý công cầm vàng những ngày lặn lội

     Biết trồng tre đợi ngày thành gậy

     Đi trả thù mà không sợ dài lâu

   Bài thơ kết lại bằng tiếng hát tự hào, trải dài, dường như âm hưởng của nó vang vọng khắp núi sông. Đồng thời tiếng hát đó cũng cho thấy niềm tự hào sâu sắc của tác giả đối với vốn truyền thống văn hóa ngàn đời của cha ông để lại.

   Đất Nước là bài thơ giàu suy tư và triết lí, thể hiện quan niệm rất riêng, rất mới mẻ của Nguyễn Khoa Điềm về Đất Nước. Với bài thơ này, người đọc lại được mở mang thêm tri thức, lại có thêm một cách nhìn nhận về Đất Nước trong chiều dài lịch sử. Từ đó cũng càng thêm yêu mến, tự hào với nơi mình được sinh ra và lớn lên.

Dàn ý Phân tích Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm

I. Mở bài

1. Giới thiệu tác giả Nguyễn Khoa Điềm:

   - Nguyễn Khoa Điềm là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền văn học kháng chiến chống Mỹ. Các tác phẩm của ông mang đậm tinh thần yêu nước và cảm hứng về lịch sử dân tộc, thể hiện rõ tư tưởng cách mạng và tầm nhìn sâu sắc về tương lai của đất nước.

2. Giới thiệu bài thơ "Đất Nước":

   - Đất Nước là một trong những tác phẩm tiêu biểu trong tập thơ Mặt đường khát vọng của Nguyễn Khoa Điềm, được viết trong bối cảnh cuộc kháng chiến chống Mỹ. Bài thơ là một tác phẩm nổi bật về sự thể hiện lòng yêu nước và trách nhiệm đối với Đất Nước qua những hình ảnh mang đậm tính biểu tượng, lịch sử và văn hóa.

II. Thân bài

1. Đất Nước - Là sự kết tinh từ truyền thống văn hóa, lịch sử và con người

   - Đất Nước bắt nguồn từ những truyền thống, những câu chuyện dân gian:

     - Câu thơ "Đất Nước có trong những cái 'ngày xửa ngày xưa...' mẹ thường hay kể" làm nổi bật hình ảnh Đất Nước không chỉ là một mảnh đất mà còn là không gian văn hóa, lịch sử. Đất Nước tồn tại trong ký ức và những câu chuyện dân gian mà cha mẹ truyền lại cho con cái qua bao thế hệ.

   - Đất Nước bắt đầu từ những hành động nhỏ bé, bình dị:

     + Hình ảnh "Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn" hay "Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc" cho thấy Đất Nước không phải chỉ là một mảnh đất mà là những hành động đời thường của con người. Đất Nước được hình thành từ sự chăm chỉ, tinh thần đấu tranh và những giá trị nhỏ bé nhưng vô cùng quan trọng.

   - Đất Nước là sự nối tiếp giữa các thế hệ:

     + "Đất Nước là nơi ta hò hẹn, Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm" thể hiện mối liên hệ giữa quá khứ và hiện tại, giữa các thế hệ trong gia đình, cộng đồng. Đất Nước không chỉ là đất đai mà là nơi các thế hệ nối tiếp nhau, gìn giữ và phát huy các giá trị truyền thống.

2. Đất Nước trong không gian và thời gian

   - Không gian Đất Nước rộng lớn, mênh mông:

     + "Đất là nơi con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc / Nước là nơi con cá ngư ông móng nước biển khơi" thể hiện không gian rộng lớn, bao la của Đất Nước, nơi có sự hòa quyện giữa đất và nước, giữa thiên nhiên và con người, nơi mỗi yếu tố tự nhiên đều có sự kết nối với con người.

   - Đất Nước tồn tại trong một chiều dài thời gian:

     + Câu "Thời gian đằng đẵng, không gian mênh mông" nhấn mạnh về sự trường tồn của Đất Nước, không chỉ trong hiện tại mà còn trong lịch sử, từ những ngày xa xưa cho đến tận bây giờ và mãi về sau.

   - Đất Nước là sự hòa quyện của quá khứ, hiện tại và tương lai:

     + "Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ" thể hiện rằng Đất Nước không chỉ là nơi sinh sống mà còn là nơi mọi người quay về, đoàn tụ, hướng đến tương lai cùng nhau xây dựng và bảo vệ đất nước.

3. Đất Nước là sản phẩm của những hy sinh và đóng góp âm thầm của nhân dân

   - Biểu tượng của sự hy sinh và cống hiến:

     + Những hình ảnh "Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu", "Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái", "Gót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại" là những biểu tượng cho sự hy sinh âm thầm của nhân dân trong quá trình xây dựng và bảo vệ Đất Nước. Những con người tưởng chừng như nhỏ bé nhưng lại có sức mạnh vô cùng lớn lao trong việc tạo dựng nên một Đất Nước vững mạnh.

   - Những đóng góp của người dân trong việc gìn giữ và phát triển Đất Nước:

     + Bài thơ nhắc đến những hình ảnh giản dị như "Người học trò nghèo giúp cho Đất Nước mình núi Bút non Nghiên", "Con cóc, con gà quê hương cùng góp cho Hạ Long thành thắng cảnh", cho thấy rằng tất cả mọi người, từ những người dân bình thường đến các anh hùng lịch sử đều góp phần vào việc làm nên Đất Nước.

   - Sự liên kết giữa các thế hệ, giữa quá khứ và hiện tại:

     + "Có ngoại xâm thì chống ngoại xâm / Có nội thù thì vùng lên đánh bại" thể hiện sự đoàn kết của các thế hệ trong việc bảo vệ Đất Nước. Đất Nước được xây dựng và bảo vệ bởi tất cả mọi người, qua từng giai đoạn lịch sử.

4. Đất Nước là kết quả của những nỗ lực và khát vọng vươn lên của mọi người

   - Đất Nước trong tình yêu và trách nhiệm của mỗi người:

     + Câu "Em ơi em, Đất Nước là máu xương của mình" thể hiện ý thức rõ ràng về trách nhiệm của mỗi người đối với Đất Nước. Đất Nước là máu xương của mỗi người dân, và vì vậy, chúng ta cần phải gắn bó và bảo vệ Đất Nước như bảo vệ chính bản thân mình.

   - Đất Nước là nơi mọi người cầm tay nhau xây dựng một tương lai tươi sáng:

     + "Khi chúng ta cầm tay mọi người / Đất Nước vẹn tròn, to lớn" là hình ảnh đẹp về sự đoàn kết và chung tay xây dựng Đất Nước. Chỉ khi mọi người đồng lòng, Đất Nước mới có thể phát triển, vững mạnh và toàn diện.

III. Kết bài

1. Đánh giá chung về tác phẩm:

   - Bài thơ Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm không chỉ là một tác phẩm thể hiện lòng yêu nước mãnh liệt mà còn là một sự chiêm nghiệm sâu sắc về sự gắn bó giữa con người và Đất Nước. Tác phẩm thể hiện rằng Đất Nước không chỉ là một mảnh đất mà là tổng hòa của lịch sử, văn hóa và truyền thống, là sự đóng góp của mỗi người dân.

2. Khẳng định giá trị tư tưởng và nghệ thuật:

   - Bài thơ không chỉ có giá trị nghệ thuật đặc sắc mà còn mang đậm tính giáo dục, khơi dậy lòng yêu nước và trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước.

3. Liên hệ với thực tiễn ngày nay:

   - Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm vẫn luôn là một lời nhắc nhở về sự đoàn kết, về trách nhiệm bảo vệ và phát triển đất nước trong bối cảnh hiện tại, khi đất nước đang đối mặt với nhiều thách thức. Chúng ta cần nhìn lại bài học từ lịch sử, để cùng nhau xây dựng một Đất Nước ngày càng vững mạnh và phát triển.

Phân tích Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm - mẫu 2

Bài thơ Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm, nằm trong tập thơ Mặt đường khát vọng (1971), là một tác phẩm tiêu biểu thể hiện tình yêu sâu sắc và lòng tự hào của tác giả đối với Đất Nước. Được viết trong bối cảnh cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, bài thơ không chỉ là lời ca ngợi Đất Nước mà còn là một bản tuyên ngôn về ý thức dân tộc, sự kết nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai. Bài thơ không chỉ mang đậm bản sắc dân tộc mà còn gắn liền với hình ảnh của mỗi con người trong hành trình dựng xây và bảo vệ Tổ quốc.

Ngay từ những câu thơ đầu, Nguyễn Khoa Điềm đã làm rõ quan niệm của mình về Đất Nước thông qua những hình ảnh cổ tích, huyền thoại, và lịch sử. Đất Nước không chỉ là một thực thể tự nhiên mà là một phần của lịch sử, văn hóa của dân tộc:

"Đất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa…” mẹ thường hay kể 

 Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn"

Những câu thơ này cho thấy Đất Nước không chỉ là đất đai, non sông mà còn là những ký ức, những câu chuyện mà thế hệ trước đã truyền lại cho thế hệ sau. Qua đó, tác giả khẳng định rằng Đất Nước có trong những kỷ niệm, trong những câu chuyện dân gian, những truyền thuyết về tổ tiên, về những cuộc chiến đấu chống giặc ngoại xâm. Đất Nước, vì vậy, không phải là một thực thể tách rời mà là một sự tiếp nối liên tục của quá khứ, gắn bó mật thiết với con người.

Đặc biệt, hình ảnh Lạc Long Quân và Âu Cơ trong truyền thuyết dân gian cũng được tác giả nhắc đến để làm nổi bật nguồn gốc huyền thoại của dân tộc:

 "Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn 

 Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc"

Đất Nước được kết tinh từ sự hy sinh, kiên cường của cha ông, từ những hình ảnh quen thuộc mà cũng đầy tính biểu tượng như miếng trầu, cây tre, hai yếu tố vừa gần gũi vừa mang đậm bản sắc dân tộc. Những hình ảnh này không chỉ là dấu ấn của Đất Nước mà còn là niềm tự hào của mỗi người con đất Việt.

Ngoài những yếu tố lịch sử, bài thơ cũng khắc họa Đất Nước qua những hình ảnh giản dị, bình dị trong đời sống hàng ngày của con người. Đất Nước không phải là điều gì đó xa vời, mà là những thứ gần gũi, thân thuộc với mỗi người dân Việt Nam:

"Đất là nơi anh đến trường 

 Nước là nơi em tắm 

 Đất Nước là nơi ta hò hẹn 

 Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm"

Trong những dòng thơ này, Đất Nước hiện lên như một phần không thể thiếu trong cuộc sống hằng ngày của mỗi người dân. Đất Nước không chỉ là hình ảnh của đất đai, sông núi mà còn là nơi ghi dấu những kỷ niệm, những mối quan hệ tình cảm, nơi nuôi dưỡng tình yêu, niềm hy vọng và cả sự chia ly. Những hình ảnh như chiếc khăn rơi, ánh mắt nhớ thương, hay những nỗi lo phiền càng làm tăng thêm tính gần gũi của Đất Nước, khiến mỗi con người đều cảm nhận được sự gắn bó thân thiết với Tổ quốc.

Điều đặc biệt trong bài thơ là tác giả khẳng định rằng Đất Nước không phải là một khái niệm trừu tượng mà là sự kết tinh từ những cống hiến và hy sinh của biết bao thế hệ người dân. Đất Nước được dựng nên từ sự lao động, từ những khó khăn vất vả, từ lòng kiên cường của nhân dân:

"Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu 

 Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái"

Qua những hình ảnh này, Nguyễn Khoa Điềm muốn nhấn mạnh rằng Đất Nước không phải chỉ là một khái niệm địa lý mà là sự đóng góp, hy sinh của những con người bình dị nhưng đã tạo nên nền tảng vững chắc cho đất nước. Những hình ảnh như núi Vọng Phu, hòn Trống Mái không chỉ có ý nghĩa biểu tượng mà còn gắn liền với những câu chuyện dân gian, những giá trị văn hóa dân tộc.

Ngoài những hình ảnh truyền thống, bài thơ còn nói đến những người bình dân, những người nghèo khổ đã âm thầm cống hiến cho Đất Nước:

"Người học trò nghèo giúp cho Đất Nước mình núi Bút non Nghiên."

Qua đó, tác giả muốn khẳng định rằng dù là những người lao động bình dị hay những anh hùng trong lịch sử, mỗi người đều góp phần làm nên Đất Nước. Đất Nước không chỉ được xây dựng từ những sự kiện lớn mà còn từ những hành động nhỏ bé nhưng đầy nghĩa lý của mỗi cá nhân trong xã hội.

Bài thơ khép lại bằng một lời kêu gọi mạnh mẽ về sự đoàn kết của dân tộc, nhấn mạnh vai trò của các thế hệ nối tiếp nhau trong việc gìn giữ và phát triển Đất Nước:

"Mai này con ta lớn lên 

Con sẽ mang Đất Nước đi xa 

Đến những tháng ngày mơ mộng"

Trong đoạn thơ này, Nguyễn Khoa Điềm không chỉ nói về Đất Nước trong quá khứ và hiện tại mà còn khẳng định tương lai của Đất Nước, nơi mỗi người con đất Việt, đặc biệt là thế hệ trẻ, sẽ tiếp nối công lao của cha ông, đưa Đất Nước vươn xa. Đất Nước là một tài sản vô giá, là trách nhiệm của mọi thế hệ, và mỗi người dân đều có nghĩa vụ gìn giữ và phát triển Đất Nước ấy.

Bài thơ Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm văn học có giá trị sâu sắc về mặt nội dung và nghệ thuật. Thông qua những hình ảnh giản dị nhưng giàu sức biểu tượng, tác giả đã khắc họa một Đất Nước không chỉ là một khái niệm lãnh thổ mà là sự kết tinh của lịch sử, văn hóa, và tinh thần của cả dân tộc. Đất Nước trong bài thơ là sự hòa quyện giữa quá khứ, hiện tại và tương lai, là sự đóng góp của tất cả các thế hệ trong việc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bài thơ khẳng định rằng Đất Nước là tài sản chung của toàn thể nhân dân, là nơi mỗi cá nhân có trách nhiệm gìn giữ, phát triển để đất nước mãi trường tồn.

Phân tích Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm - mẫu 3

Bài thơ “Đất Nước” của Nguyễn Khoa Điềm là một trong những tác phẩm nổi bật trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ của văn học Việt Nam. Bài thơ không chỉ thể hiện tình yêu Tổ quốc mà còn phản ánh quá trình hình thành và phát triển của Đất Nước qua hàng nghìn năm lịch sử. Bằng một lối viết giản dị nhưng vô cùng sâu sắc, Nguyễn Khoa Điềm đã vẽ lên bức tranh Đất Nước vừa gần gũi, thân thuộc lại vừa hào hùng, trang trọng, qua đó khẳng định vai trò của nhân dân trong việc dựng xây và bảo vệ Tổ quốc.

Ngay từ những câu thơ đầu, Nguyễn Khoa Điềm đã đưa người đọc đến một Đất Nước gắn liền với những hình ảnh quen thuộc trong đời sống hàng ngày. Đó là những câu chuyện mẹ thường kể trong những đêm trăng, là miếng trầu bà ăn, là mái tóc mẹ được bới lên sau đầu, là tình thương yêu đậm đà của cha mẹ. Những hình ảnh này tuy giản dị nhưng lại vô cùng sâu sắc, chúng gợi lên trong lòng người đọc những cảm xúc gần gũi và thân thuộc về một Đất Nước luôn hiện hữu trong những kỷ niệm và sinh hoạt thường ngày.

Chính những chi tiết ấy đã giúp tác giả khắc họa một Đất Nước không phải là một khái niệm xa lạ hay trừu tượng, mà là một thực thể sống động, gắn bó mật thiết với đời sống của mỗi con người. Đất Nước, trong bài thơ, được xây dựng từ những yếu tố tưởng như nhỏ bé, bình dị, nhưng lại có một sức mạnh vô cùng lớn lao, đó chính là tình yêu thương gia đình, là sự hy sinh thầm lặng của mỗi cá nhân trong cộng đồng.

Nguyễn Khoa Điềm tiếp tục phát triển hình ảnh Đất Nước qua những khía cạnh lịch sử, văn hóa và truyền thống của dân tộc. Từ “Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn”, bài thơ mở ra một không gian thời gian rộng lớn, kết nối quá khứ và hiện tại. Tác giả đã nhấn mạnh rằng Đất Nước không chỉ hình thành từ những sự kiện lịch sử lớn lao mà còn từ những điều nhỏ nhặt, những nét đẹp trong sinh hoạt đời thường. Đây chính là cái nhìn sâu sắc và toàn diện của Nguyễn Khoa Điềm về Đất Nước: Đất Nước không chỉ là lịch sử vĩ đại mà còn là đời sống hàng ngày của con người.

Hình ảnh “Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc” là một biểu tượng cho sự trưởng thành của Đất Nước, không chỉ qua những chiến thắng trong chiến tranh mà còn qua sự vươn lên trong khó khăn, qua tinh thần đoàn kết của nhân dân. Hình ảnh cây tre, một biểu tượng quen thuộc trong văn hóa Việt Nam, đã được sử dụng để nói về sức mạnh của dân tộc Việt Nam trong việc chống lại ngoại xâm.

Bài thơ còn nhắc đến những sự kiện lịch sử khác, như sự kiện Lạc Long Quân và Âu Cơ sinh ra bọc trứng, một biểu tượng của sự kết nối giữa các vùng miền và các thế hệ trong quá trình hình thành dân tộc. Những câu thơ như “Đất Nước có từ ngày đó…” không chỉ nhấn mạnh mốc thời gian mà còn biểu hiện một quá trình liên tục và bền bỉ của lịch sử.

Nguyễn Khoa Điềm đã làm cho Đất Nước trở nên gần gũi, thân thuộc không chỉ qua những câu chuyện cổ tích mà còn qua việc kết nối những hình ảnh trong lịch sử và trong cuộc sống hiện đại. Khi tác giả viết:

 “Đất là nơi anh đến trường

 Nước là nơi em tắm

 Đất Nước là nơi ta hò hẹn”

 Ông đã làm cho Đất Nước trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của mỗi người, là nơi mỗi con người gắn bó, sinh sống, học tập và yêu thương.

Đặc biệt, trong những câu thơ như “Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ”, “Đất Nước là nơi Chim về, Nước là nơi Rồng ở”, bài thơ thể hiện sự kết nối sâu sắc giữa các thế hệ trong quá trình dựng xây và bảo vệ Tổ quốc. Đất Nước là nơi mà mỗi con người, dù là dân tộc nào, dù ở đâu, cũng có thể tìm thấy sự gắn kết với quá khứ và với lịch sử dân tộc.

Bài thơ cũng có những hình ảnh mang đậm tính biểu tượng về truyền thống dân tộc, như “Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu”, “Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái”, hay “Chín mươi chín con voi góp mình dựng Đất tổ Hùng Vương”. Những hình ảnh này không chỉ là sự nhắc nhớ về lịch sử mà còn là những biểu tượng đẹp của tình yêu, lòng trung thành, và sự hy sinh vô bờ bến của người dân đối với Tổ quốc.

Một thông điệp quan trọng trong bài thơ là Đất Nước là của nhân dân. Nguyễn Khoa Điềm đã khéo léo sử dụng những hình ảnh huyền thoại, những cuộc đời giản dị mà vĩ đại của nhân dân để khẳng định rằng Đất Nước không phải là của một ai, một tầng lớp riêng biệt mà là của tất cả mọi người. Từ những người con trai ra trận cho đến những người con gái ở nhà nuôi con, từ những người nông dân chăm sóc ruộng đồng đến những chiến sĩ bảo vệ biên cương, tất cả họ đều góp phần làm nên Đất Nước.

 “Đất Nước này là Đất Nước Nhân dân”

 Câu thơ này không chỉ đơn thuần là lời khẳng định mà còn là một sự tri ân đối với những cống hiến âm thầm của mọi người dân. Những người dân vô danh, những người chưa bao giờ được biết đến tên tuổi, nhưng chính họ đã góp phần dựng xây và bảo vệ Đất Nước qua bao thế hệ.

 “Đất Nước” của Nguyễn Khoa Điềm là một bài thơ giàu ý nghĩa và giá trị nhân văn. Qua bài thơ, tác giả đã khắc họa một Đất Nước mang đậm dấu ấn lịch sử, văn hóa và tình yêu thương. Đất Nước không phải là một khái niệm trừu tượng mà là nơi gắn liền với cuộc sống của mỗi con người, là nơi chứa đựng những giá trị truyền thống, những hy sinh thầm lặng của mỗi cá nhân, là nơi kết nối quá khứ và hiện tại, là sự hòa quyện giữa các thế hệ. Đất Nước là của nhân dân, và chính nhân dân là những người làm nên Đất Nước. Bài thơ không chỉ ca ngợi tình yêu đối với Tổ quốc mà còn nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm, nghĩa vụ gìn giữ và bảo vệ Đất Nước cho các thế hệ mai sau.

Xem thêm các bài văn mẫu lớp 12 Ôn thi THPT Quốc gia khác:

• Dàn ý Phân tích bài Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm

• Phân tích bài Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm

---

---