Ngữ liệu ngoài sgk lớp 10 phần Truyện sử thi (chọn lọc, hướng dẫn chi tiết)

HOT Sale 40% sách cấp tốc Toán - Văn - Anh vào 10 ngày 25-10 trên Shopee mall

Trọn bộ ngữ liệu ngoài chương trình sách giáo khoa Ngữ văn lớp 10 phần Truyện sử thi đầy đủ câu hỏi đọc hiểu và viết có hướng dẫn chi tiết giúp Giáo viên có thêm tài liệu ôn tập cho học sinh lớp 10 học tốt môn Văn. Mời các bạn đón đọc:

Ngữ liệu ngoài sgk lớp 10 phần Truyện sử thi (chọn lọc, hướng dẫn chi tiết)

Xem thử

Chỉ từ 150k mua trọn bộ Ngữ liệu ngoài sgk lớp 10 phần Truyện sử thi bản word có lời giải chi tiết:

B1: gửi phí vào tk: 1053587071 - NGUYEN VAN DOAN - Ngân hàng Vietcombank (QR)
B2: Nhắn tin tới Zalo VietJack Official - nhấn vào đây để thông báo và nhận đề thi

Quảng cáo

1. Ngữ liệu 1:

1.1. Văn bản ngữ liệu

CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY (trích)

[...] Thế là, bà con xem, nhà Đăm Săn đông nghịt khách, tôi tớ chật ních cả nhà ngoài. Các khách tù trưởng đều từ phương xa đến. Còn Đăm Săn, bà con xem, chàng nằm trên võng, tóc thả trên sàn, hứng tóc chàng ở dưới đất là một cái nong hoa. Chàng mở tiệc ăn uống linh đình, thịt lợn, thịt trâu ăn không ngớt, thịt lợn ăn đến cháy đen hết ống le(1), thịt dê ăn đến cháy đen hết ống lồ ô, máu bò máu trâu đọng đen khắp sàn hiên, dây cồng dây chiêng giăng như mạng nhện, chỉ vàng chỉ đỏ như hoa dam piết(2). Cảnh đó, đời ông bác ông cậu xưa kia làm gì có!

Bà con xem, chàng Đăm Săn uống không biết say, ăn không biết no, chuyện trò không biết chán. Cả một vùng nhão ra như nước. Lươn trong hang, giun trong bùn, rắn hổ, rắn mai đều chui lên nằm trên cao sưởi nắng. Ếch nhái dưới gầm nhà, kì nhông ngoài bãi thì kêu lên inh ỏi suốt ngày đêm. Các chàng trai, cô gái đi lại tấp nập, rộn ràng. Cảnh làng một tù trưởng nhà giàu trông sao mà vui thế! Rõ ràng là tù trưởng Đăm Săn đang giàu lên, chiêng lắm la nhiều. Rõ ràng là Đăm Săn có chiêng đống voi bầy, có bè bạn như nêm như xếp. Làm sao mà có được một tù trưởng, đầu đội khăn nhiễu, vai mang nải hoa, đánh đâu đập tan đó, vay đâu phá nát đó như chàng?

Vì vậy, danh vang đến thần, tiếng lừng khắp núi, đông tây đâu đâu cũng nghe danh tiếng Đăm Săn. Từ khắp mọi miền, người ta khiêng rượu, khiêng lợn đến. Cả miền Ê-đê Ê-ga(3) ca ngợi Đăm Săn là một dũng tướng chắc chết mười mươi cũng không lùi bước. Ngực quấn chéo một tấm mền chiến, mình khoác một tấm áo chiến, tai đeo nụ, sát bên mình nghênh ngang đủ giáo gươm, đôi mắt long lanh như mắt chim ghếch(4) ăn hoa tre, chàng Đăm Săn hiện ra là một trang tù trưởng mới giàu lên, đang tràn đầy sức trai, tiếng tăm lừng lẫy. Bắp chân chàng to bằng cây xà ngang. Bắp đùi chàng to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực, hơi thở chàng ầm ầm tựa sấm dậy, chàng nằm sấp thì gãy rầm sàn, chàng nằm ngửa thì gãy xà dọc: Đăm Săn vốn đã ngang tàng(5) từ trong bụng mẹ.

Tiệc tùng linh đình, ăn uống đông vui kéo dài suốt cả mùa khô. Đến đây, rượu đã nhạt, ché đã phai(6), ai ở đâu về đấy, khách lần lượt ra về.”

(Theo Nguyễn Hữu Thấu dịch, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1998)

(1) Le: một loài cây rừng, hình dạng ống cây trúc, thân nhỏ và cứng.

(2) Hoa dam piết: một loài hoa rừng màu đỏ tươi.

(3) Ê-đê Ê-ga: người Ê-đê dùng từ này để gọi tất cả các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên.

(4) Chim ghếch: một loài chim rừng.

(5) Có thể hiểu theo nghĩa: tính ngang tàng, không hề biết sợ ai, không hề biết sợ gì.

(6) Ché đã phai: Cách nói của người Ê-đê mang hàm nghĩa ché đã cạn.

1.2. Bộ câu hỏi đọc hiểu và viết

1.2.1. Câu hỏi đọc hiểu

Câu 1: Xác định thể loại của văn bản trên?

Sử thi.

Câu 2: Xác định nhân vật chính trong văn bản trên.

Đăm Săn.

Câu 3: Ở đoạn trích trên, vì sao tác giả dân gian dành nhiều câu miêu tả cảnh ăn mừng chiến thắng?

Họ xem trọng cuộc sống thịnh vượng no đủ, sự lớn mạnh của cộng đồng.

Câu 4: Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản trên?

Tự sự.

Câu 5: Lễ hội ăn mừng chiến thắng của Đăm Săn kéo dài trong bao lâu?

Suốt cả mùa khô

Câu 6: Văn bản trên dùng lời kể chuyện ở ngôi thứ mấy?

Ngôi thứ ba.

Câu 7: Không khí ăn mừng của buôn làng đối với chiến thắng của Đăm Săn như thế nào?

Tưng bừng, náo nhiệt, rộn rã, háo hức như trẩy hội.

Câu 8: Buôn làng thể hiện tình cảm của họ đối với Đăm Săn?

Yêu quý, tự hào, kính trọng, phục tùng, ủng hộ.

Câu 9: Nội dung chính của văn bản trên là gì?

Cảnh ăn mừng chiến thắng của Đăm Săn và buôn làng.

Câu 10: Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ có trong đoạn trích sau: “Bắp chân chàng to bằng cây xà ngang. Bắp đùi chàng to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực, hơi thở chàng ầm ầm tựa sấm dậy, chàng nằm sấp thì gãy rầm sàn, chàng nằm ngửa thì gãy xà dọc: Đăm Săn vốn đã ngang tàng(5) từ trong bụng mẹ.”

- Các biện pháp nghệ thuật: so sánh, phóng đại

- Tác dụng:

+ Làm tăng sức gợi hình,gợi cảm cho sự diễn đạt….

+ Nhấn mạnh nội dung diễn đạt:…

1.2.2. Câu hỏi viết

Câu 1: Từ nội dung văn bản ở phần Đọc hiểu, viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) trình bày cảm nhận của anh/ chị về vẻ đẹp của người anh hùng Đăm Săn.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Trình bày cảm nhận về vẻ đẹp của người anh hùng Đăm Săn.

- Hệ thống ý

+ Vẻ đẹp của Đăm Săn:

. Sức mạnh phi thường: bắp chân, bắp đùi, hơi thở, thân hình được so sánh phóng đại với voi, sấm… → biểu tượng cho sức mạnh của cộng đồng.

. Tài năng và khí phách: chiến thắng kẻ thù, trở thành tù trưởng hùng mạnh, danh tiếng vang xa.

. Vẻ đẹp của người thủ lĩnh cộng đồng: đông đảo tù trưởng, dân làng đến dự tiệc → thể hiện uy tín và vị thế.

+ Nghệ thuật khắc họa:

. Ngôn ngữ giàu hình ảnh, sử dụng so sánh, phóng đại, trùng lặp.

. Nhịp điệu sử thi hùng tráng, tôn vinh vẻ đẹp anh hùng.

. Qua đó thể hiện niềm yêu quý, tự hào và ngợi ca của cộng đồng dành cho người tù trưởng lý tưởng.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện được suy nghĩ, cảm nhận về vẻ đẹp của người anh hùng Đăm Săn.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây, hình tượng người anh hùng Đăm Săn hiện lên với vẻ đẹp rực rỡ, vừa phi thường vừa gắn bó mật thiết với cộng đồng. Trước hết, Đăm Săn là tù trưởng giàu sức mạnh và tài năng. Hình ảnh “bắp chân to bằng cây xà ngang, bắp đùi to bằng ống bễ, hơi thở ầm ầm tựa sấm dậy” đã phóng đại tầm vóc kì vĩ của chàng, biến chàng thành biểu tượng sức mạnh của dân tộc Ê-đê. Không chỉ mạnh mẽ, Đăm Săn còn là vị tù trưởng lẫy lừng chiến công, “đánh đâu thắng đó”, uy tín lan khắp núi rừng, được cả cộng đồng ngưỡng mộ. Niềm vui hội tụ của dân làng, của các tù trưởng khắp nơi về dự tiệc ăn mừng chiến thắng đã làm nổi bật vị thế của Đăm Săn như linh hồn của cộng đồng. Nghệ thuật so sánh, phóng đại, trùng lặp giàu hình ảnh cùng nhịp điệu sử thi hào hùng đã góp phần tôn vinh vẻ đẹp ấy, đồng thời thể hiện niềm ngợi ca, tự hào của người dân Tây Nguyên dành cho người anh hùng. Qua đó, ta thấy Đăm Săn không chỉ là một cá nhân kiệt xuất mà còn là kết tinh của sức mạnh, ước mơ và khát vọng cộng đồng.

Câu 2: Anh/ chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) phân tích vẻ đẹp của người anh hùng Đăm Săn trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây.

Từ đó, nêu cảm nhận về khát vọng và tình cảm của cộng đồng Ê-đê gửi gắm qua hình tượng nhân vật này.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Phân tích vẻ đẹp của người anh hùng Đăm Săn trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây để nêu cảm nhận về khát vọng và tình cảm của cộng đồng Ê-đê gửi gắm qua hình tượng nhân vật này.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu văn bản Chiến thắng Mtao Mxây (trích sử thi Tây Nguyên) – tác phẩm tiêu biểu phản ánh đời sống tinh thần phong phú của người Ê-đê.

- Đoạn trích khắc họa không khí ăn mừng sau chiến thắng và tôn vinh vẻ đẹp của tù trưởng Đăm Săn.

* Thân bài:

a) Vẻ đẹp của Đăm Săn:

- Sức mạnh phi thường: thân hình vạm vỡ, bắp chân bắp đùi sánh với cây rừng, hơi thở vang dội như sấm, sức mạnh sánh ngang voi đực → biểu tượng cho sức mạnh cộng đồng.

- Tài năng, uy danh: “đánh đâu thắng đó”, “vay đâu phá nát đó”, danh tiếng lừng lẫy khắp miền Ê-đê → vị tù trưởng hùng mạnh, khẳng định bản lĩnh thủ lĩnh.

- Vị thế xã hội: tiệc mừng chiến thắng đông đảo, tù trưởng và dân làng từ khắp nơi đến → Đăm Săn là trung tâm đoàn kết, niềm tự hào của cộng đồng.

- Vẻ đẹp tinh thần: khát vọng giàu sang, mạnh mẽ, uy quyền nhưng gắn với niềm hạnh phúc chung của dân làng.

b) Nghệ thuật khắc họa:

- Ngôn ngữ giàu hình ảnh, đậm chất dân gian, phóng đại và so sánh độc đáo (bắp chân như cây xà ngang, hơi thở như sấm…).

- Lối trùng lặp, nhịp điệu sử thi hùng tráng → làm nổi bật khí thế, sức mạnh của nhân vật.

- Cách kể mang tính tập thể, cộng đồng ngợi ca → thể hiện niềm tự hào, tình cảm gắn bó với người anh hùng.

c) Ý nghĩa:

- Đăm Săn vừa mang vẻ đẹp cá nhân phi thường vừa là kết tinh sức mạnh cộng đồng.

- Tác phẩm thể hiện khát vọng của người Ê-đê về một tù trưởng lí tưởng: mạnh mẽ, dũng cảm, bảo vệ và đem lại phồn vinh cho buôn làng.

* Kết bài:

- Khẳng định: Đăm Săn là hình tượng anh hùng sử thi điển hình, mang vẻ đẹp vừa phi thường vừa cộng đồng.

- Giá trị: Tác phẩm góp phần làm giàu kho tàng văn hóa dân gian, nuôi dưỡng niềm tự hào và khát vọng sống mạnh mẽ của con người Tây Nguyên.

Bài văn tham khảo

Sử thi Tây Nguyên là một di sản tinh thần vô giá của dân tộc, phản ánh đời sống văn hóa, tâm hồn và khát vọng của đồng bào nơi núi rừng hùng vĩ. Trong số đó, Chiến thắng Mtao Mxây là một tác phẩm tiêu biểu, ghi dấu hình tượng tù trưởng Đăm Săn – người anh hùng lý tưởng của cộng đồng Ê-đê. Đoạn trích miêu tả khung cảnh ăn mừng chiến thắng đã khắc họa vẻ đẹp phi thường, giàu sức sống và giàu ý nghĩa cộng đồng của nhân vật trung tâm này.

Trước hết, Đăm Săn hiện lên với sức mạnh và tầm vóc phi thường. Những hình ảnh phóng đại như “bắp chân to bằng cây xà ngang”, “bắp đùi to bằng ống bễ”, “hơi thở ầm ầm tựa sấm dậy” đã tạo nên tầm vóc vũ trụ cho người anh hùng. Sức mạnh ấy không chỉ gợi liên tưởng đến uy lực tự nhiên mà còn trở thành biểu tượng cho khát vọng chinh phục, khẳng định vị thế của cộng đồng Ê-đê trước thiên nhiên và kẻ thù.

Không chỉ mạnh mẽ, Đăm Săn còn là người tù trưởng tài năng, bản lĩnh. Chàng “đánh đâu đập tan đó, vay đâu phá nát đó”, danh tiếng lẫy lừng khắp núi rừng, được cả miền Ê-đê ngợi ca là “một dũng tướng chắc chết mười mươi cũng không lùi bước”. Uy danh ấy cho thấy sự ngưỡng mộ tuyệt đối mà cộng đồng dành cho chàng – người thủ lĩnh gắn liền với sự phồn vinh, thịnh vượng của buôn làng.

Vẻ đẹp của Đăm Săn không chỉ nằm ở sức mạnh cá nhân mà còn tỏa sáng trong mối quan hệ gắn bó với cộng đồng. Tiệc mừng chiến thắng đông nghịt khách, tù trưởng từ khắp nơi về dự, cảnh ăn uống linh đình kéo dài suốt mùa khô đã khẳng định vị thế cao quý của Đăm Săn và niềm tự hào chung của cả cộng đồng. Hình tượng ấy thể hiện ước mơ của người Ê-đê về một tù trưởng lý tưởng – người dẫn dắt dân làng tới cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Đoạn trích cũng đặc sắc ở nghệ thuật khắc họa. Tác giả dân gian đã sử dụng hàng loạt biện pháp so sánh, phóng đại, trùng lặp để tôn vinh vẻ đẹp nhân vật. Cách kể lặp đi lặp lại, nhịp điệu hùng tráng cùng ngôn ngữ giàu hình ảnh đã dựng nên chân dung người anh hùng sử thi vừa gần gũi vừa phi thường. Qua đó, ta cảm nhận được niềm ngưỡng mộ, tự hào và tình cảm tha thiết của cộng đồng Ê-đê dành cho Đăm Săn.

Đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây đã dựng nên hình tượng người anh hùng Đăm Săn với sức mạnh, tài năng và uy tín rực rỡ – kết tinh vẻ đẹp, khát vọng và niềm tin của cộng đồng Ê-đê. Hình tượng ấy không chỉ tôn vinh sức mạnh của cá nhân mà còn ca ngợi sức mạnh đoàn kết của buôn làng, khẳng định khát vọng vươn lên chinh phục, khẳng định mình trước cuộc sống. Chính điều đó làm nên sức sống bền bỉ và giá trị nhân văn sâu sắc của sử thi Tây Nguyên trong nền văn hóa dân tộc.

................................

Trên đây tóm tắt một số nội dung miễn phí trong Ngữ liệu ngoài sgk lớp 10 phần Truyện sử thi, để mua tài liệu mời Thầy/Cô xem thử:

Xem thử

Xem thêm tài liệu ngữ liệu ngoài sách giáo khoa lớp 10 hay khác:

Xem thêm tài liệu ngữ liệu ngoài sách giáo khoa các lớp hay khác:

Xem thêm tài liệu Chuyên đề Tiếng Việt các lớp hay khác:

Tài liệu Chuyên đề Tập làm văn các lớp hay khác:

Xem thêm tài liệu Đề thi, bài tập lớp 10 các môn học hay khác:

Xem thêm tài liệu giáo án lớp 10 các môn học hay khác:

HOT 1000+ Đề thi giữa kì 1 file word cấu trúc mới 2025 Toán, Văn, Anh... lớp 1-12 (chỉ từ 60k)

Tủ sách VIETJACK luyện thi vào 10 cho 2k11 (2026):

Hơn 20.000 câu trắc nghiệm Toán,Văn, Anh lớp 9 có đáp án

TÀI LIỆU CLC DÀNH CHO GIÁO VIÊN VÀ PHỤ HUYNH LỚP 9

+ Bộ giáo án, bài giảng powerpoint, đề thi file word có đáp án 2025 tại https://tailieugiaovien.com.vn/

+ Hỗ trợ zalo: VietJack Official

+ Tổng đài hỗ trợ đăng ký : 084 283 45 85

Đề thi vào 10 các sở Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh..

( 45 tài liệu )

Đề thi giữa kì, cuối kì 9

( 120 tài liệu )

Bài giảng Powerpoint Văn, Sử, Địa 9....

( 36 tài liệu )

Giáo án word 9

( 76 tài liệu )

Chuyên đề dạy thêm Toán, Lí, Hóa ...9

( 77 tài liệu )

Đề thi HSG 9

( 9 tài liệu )

xem tất cả

Đã có app VietJack trên điện thoại, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi online, Bài giảng....miễn phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS.