10+ Phân tích Thơ duyên của Xuân Diệu (điểm cao)

Phân tích Thơ duyên của Xuân Diệu điểm cao, hay nhất được chọn lọc từ những bài văn hay của học sinh trên cả nước giúp bạn có thêm bài văn hay để tham khảo từ đó viết văn hay hơn.

10+ Phân tích Thơ duyên của Xuân Diệu (điểm cao)

Dàn ý Phân tích Thơ duyên của Xuân Diệu

1. Mở bài

- Hồn thơ Xuân Diệu không bao giờ khép kín mà luôn luôn rộng mở đối với thiên nhiên và con người.

- Niềm khao khát được hòa hợp, giao cảm với cuộc đời thể hiện rõ nét qua một bài thơ thật hồn nhiên của nhà thơ: Thơ duyên (ghi lại bài thơ).

- Chuyển mạch.

2. Thân bài

a) Sự giao hòa tuyệt diệu trong thiên nhiên

- Duyên chỉ sự ràng buộc quấn quýt. Đây là cuộc gặp gỡ tình cờ không hẹn trước. “Thơ duyên” là thơ để làm duyên, để bắc nhịp cầu cảm thông.

- Cũng có thể hình tượng thơ cho thấy nhưng xúc cảm tinh tế của nhà thơ trước sự hòa hợp tuyệt diệu giữa con người và thiên nhiên, giữa “anh” và “em” trong không khí của thơ và mộng, trong âm hưởng của nhạc (tiếng huyền) và trong tình yêu mến (nỗi thương yêu).

* Chiều mộng vừa hiện thực vừa lãng mạn. Một buổi chiều mùa thu với không gian êm đềm, cảnh vật như đang giao hòa trên nhánh duyên.

- Hình ảnh gợi cảm, thơ mộng:

+ Đôi chim hót ríu rít, chuyền trên những cành me.

+ Nền trời trong xanh màu ngọc bích đổ ánh sáng qua muôn lá.

- Dường như khắp nơi, thiên nhiên đều dạo lên khúc nhạc chào đón mùa thu: Thu đến - nơi nơi động tiếng huyền.

* Cảnh vật trở nên nhẹ nhàng, duyên dáng:

- Con đường nho nhỏ với những làn gió xiêu xiêu nhẹ, những cành hoang lả lá dưới ánh nắng chiều...

- Những đám mây biếc bay gấp gấp, làm cho cánh cò trên ruộng cũng phân vân.

“Từ con cò của Vương Bột lặng lẽ bay với ráng chiều (Lạc hà dữ cô lộ tề phi: Thu Thủy cộng trường thiên nhất sắc, dịch là: Ráng chiều và cánh cò đơn chiếc lặng bay: Nước mùa thu cùng trời mùa thu một sắc) đến con cò của Xuân Diệu không bay mà cánh phân vân, có sự cách biệt của hơn một ngàn năm và của hai thế giới” (Hoài Thanh). Vì Vương Bột quan sát, còn Xuân Diệu vừa quan sát vừa cảm nhận nên có sự cách biệt ấy.

Chim nghe trời rộng giang thêm cánh
Hoa lạnh chiều thưa sương xuống đầu.

Như nêu bật cảm giác rợn ngợp của cánh chim trước bầu trời cao.rộng, và cảm giác dịu lạnh của một loài hoa dưới những giọt sương chiều rơi nhẹ.

- Thiên nhiên trong buổi chiều hôm qua bài thơ thật êm đềm, thơ mộng. Tất cả dường như có duyên với nhau, giao hòa trong một sự vận động vốn có. Nét đặc sắc nhất của những câu thơ ở đây là “cảnh như muốn theo lời thơ mà tan ra. Nó chỉ mất một tí rõ ràng để được thêm rất nhiều thơ mộng” (Hoài Thanh).

Hơn nữa, thiên nhiên như đang chuẩn bị cho những cảm xúc trìu mến để con người đón nhận những tình cảm thương yêu.

b) Sự giao hòa giữa thiên nhiên và con người

Buổi ấy lòng ta nghe ý bạn
Lần đầu rung động nỗi thương yêu.

- Nhân vật trữ tình ở đây là ta, là anh, một chàng thanh niên mới lần đầu rung động con tim nên cảm thấy tràn ngập tình cảm thương yêu.

Anh đi dưới đất trời - như giữa bài thơ dịu trên con đường nho nhỏ thoảng làn gió xiêu xiêu trong âm vang của khúc nhạc thu êm ái, lòng chợt rung động bởi một tình cảm mới lạ, cứ nhịp bước theo em. Tâm hồn anh hòa điệu với em như một cặp vân, dù ta chẳng quen biết nhau, không có băng nhân mai mối:

Ai hay tuy lặng bước thu êm
Tuy chẳng băng nhân gạ tỏ niềm

- Nhân vật trữ tình đang lắng nghe lòng mình hòa điệu với vạn vật, cùng lúc khao khát giao cảm với cuộc đời, khao khát yêu thương và được thương yêu.

- Tình cảm yêu thương trong bài thơ gây ấn tượng sâu đậm, như một niềm hạnh phúc chính đáng mà con người được hưởng, và thơ mộng như trong truyện thần tiên:

Trông thấy chiều hôm ngơ ngẩn vậy
Lòng anh thôi đã cưới lòng em.

3. Kết bài

Khái quát cảm nghĩ của em về bài thơ: Thơ duyên cho thấy bao nét đẹp của một chiều thu quê hương qua những chi tiết được quan sát, chủ yếu là được cảm nhận thật tinh tế. Đây là một trong số rất ít bài thơ trong sáng, hồn nhiên của Xuân Diệu trước Cách mạng tháng Tám 1945.

Phân tích Thơ duyên của Xuân Diệu - mẫu 1

Xuân Diệu một minh chứng cho tài năng kiệt xuất giữa yếu tố truyền thông và hiện đại trong thơ ca, điển hình là bài thơ "Duyên". Bằng cách sử dụng những hình ảnh quen thuộc của làng quê để diễn tả những cảm xúc mới mẻ về tình yêu, Xuân Diệu đã tạo nên một bài thơ mang đậm nét riêng của mình.

"Duyên" thể hiện một yếu tố truyền thống thông qua những hình ảnh gần gữi, thân thuộc làng ghê Việt Nam.

"Áo the siêu quần lĩnh

Trên đường về hương thôn

Cây me ríu rít gió"

Hình ảnh "áo the" và "quần lĩnh" ở đây là trang phục truyền thống của người con gái Việt Nam làm liên tưởng đến một vẻ đẹp duyên dáng, kín đáo. "Hương thôn" hình ảnh gợi lên một không gian thanh bình, yên ả nơi làng quê. Hình ảnh "cây me" nó thể hiện sự quen thuộc gắn liền với tuổi thơ và những kỷ niệm êm đềm. Những hình ảnh này đã tạo nên một bức tranh quê hương sống động và thể hiện được những giá trị văn hóa truyền thống dân tộc.

Không chỉ dừng lại ở đó, tác giả đưa vào những cảm xúc mới mẻ, hiện đại về tình yêu.

"Duyên đến không hẹn trước

Không chờ đợi bao giờ"

Quan niệm về duyên trong xã hội thời xưa thường gắn liền với sự sắp đặt, mai mối của cha mẹ. Nhưng trong thơ Xuân Diệu lại kjasc "duyên" đến một cách tự nhiên không chịu sự can thiệt của bất kỳ ai. Đây là một điểm mới hiện đại về tình yêu trong thơ của Xuân Diệu, đề cao sự tự do tự nguyện của cá nhân.

Bên cạnh đó, Xuân Diệu cũng thể hiện được sự táo bạo trong diễn tả cảm xúc:

"Gió ngừng cả, đất cũng ngừng say

Duyên mình đây, mỗi bước một dày"

Cách diễn tả cường điệu cho thấy sự ảnh hưởng về tư tưởng lẵng mạn của phương Tây. Xuân Diệu không ngần ngại thể hiện những cảm xúc mãnh liệt cuồng nhiệt về tình yêu, phá vỡ nhwunxg nguyên tắc trong truyền thống.

Chữ "Duyên" là một sự kết hợp hài hòa giữa hai yếu tố truyền thống và hiện đại. Tác giả đã sử dụng những hình ảnh quen thuộc của làng quê Việt Nam để diễn tả những cảm xúc mới mẻ hiện đại về tình yêu, từ đó tạo nên một tác phẩm độc đáo. Sự kết hợp này làm tăng thêm giá trị nghệ thuật của bài thơ và còn cho thấy sự tài hoa và sáng tạo cảu Xuân Diệu trong việc tiếp thu và làm mới cho những giá trị văn hóa.

Phân tích Thơ duyên của Xuân Diệu - mẫu 2

Xuân Diệu, được mệnh danh là “ông hoàng của thơ tình”, đã mang đến những vần thơ ngọt ngào và say đắm về tình yêu đôi lứa. Mỗi bài thơ của ông đều để lại ấn tượng sâu sắc và cảm xúc mạnh mẽ trong lòng người đọc. Bài thơ “Thơ duyên” tràn đầy niềm cảm hứng, phấn khởi và sự tin tưởng trong những khoảnh khắc đầu tiên của tình yêu.

Ngay từ tiêu đề, độc giả đã cảm nhận được sự quyến rũ và nét đẹp tiềm ẩn của từ “duyên”. Cảm xúc chính trong bài thơ là sự hứng khởi, vui tươi và tràn đầy sức sống trong những giây phút đầu đời của tình yêu. Những câu thơ nhẹ nhàng nhưng đầy sức sống:

Chiều mộng hòa thơ trên nhánh duyên

Cây me ríu rít cặp chim chuyền

Xuân Diệu mở đầu bài thơ với một không gian thơ mộng và lãng mạn. “Chiều mộng” không phải chỉ là một buổi chiều thông thường, mà là một buổi chiều đầy chất thơ và nhạc, làm say đắm lòng người. Một buổi chiều thu nhẹ nhàng, tinh tế, với cặp chim đang nhảy nhót trên cành cây. Sự hòa quyện giữa thiên nhiên và đất trời tạo nên một cảm giác tuyệt vời. Dù giọng thơ nhẹ nhàng, nhưng đầy nhiệt huyết.

Cụm từ “nhánh duyên” gợi cho người đọc một mối duyên còn ngượng ngùng, chưa rõ ràng.

Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá

Thu đến – nơi nơi động tiếng huyền

Hai câu thơ tan chảy vào đất trời, mùa thu hiện rõ với từng đường nét và nhẹ nhàng trong lòng người. Màu xanh của bầu trời như “đổ” xuống vạn vật, tạo nên một màu “ngọc” trong sáng và mát mẻ. Từ “đổ” làm cho câu thơ bừng sáng, báo hiệu một mùa thu ngọt ngào. Một buổi chiều thơ mộng thêm thi vị với câu chuyện tình lứa đôi:

Con đường nho nhỏ gió xiêu xiêu

Lả lả cành hoang nắng trở chiều

Buổi ấy lòng ta nghe ý bạn

Lần đầu rung động nỗi thương yêu

Vẻ vui tươi của đất trời bắt nguồn từ nỗi rung động đầu tiên. Hình ảnh con đường nhỏ với những cành lá đâm ngang tạo nên một bức tranh thu nhẹ nhàng, tinh tế. Một không gian như lạc vào cõi tiên, với cảm giác lâng lâng của tình yêu. Câu thơ bừng lên niềm vui nhẹ nhàng nhưng sâu lắng. Thơ Xuân Diệu nhẹ nhàng, đằm thắm như duyên của con gái. Trong những vần thơ tiếp theo, nhân vật chính của tình yêu đầu tiên xuất hiện nhẹ nhàng:

Em bước điềm nhiên không vướng chân

Anh đi lững thững chẳng theo gần

Vô tâm – nhưng giữa bài thơ dịu

Anh với em như một cặp vần

Chàng thi sĩ dạo bước trên con đường như lạc vào miền say đắm, với tâm trạng “lững thững” bình yên và nhẹ nhàng. Chàng giữ khoảng cách đủ để cảm nhận tình yêu hòa quyện với mùa thu ngọt ngào. Cả “anh” và “em” đều “vô tâm” nhưng ai cũng muốn xích lại gần hơn. Câu chuyện tình nhẹ nhàng như một cặp vần, với nhịp điệu chậm rãi gieo vào lòng người niềm vui tươi. Cảnh vật trong bài thơ đầy duyên dáng và huyền diệu, làm nền cho tình cảm thêm lãng mạn:

Ai hay tuy lặng bước thu êm

Tuy chẳng băng nhân gạ tỏ niềm

Trông thấy chiều hôm ngơ ngác vậy

Lòng anh thôi đã cưới lòng em

Mùa thu “êm” như lặng lẽ đi vào trái tim những người đang yêu, không cần bày tỏ nhưng khiến mọi thứ lâng lâng. Buổi chiều thu “ngơ ngác” nhưng Xuân Diệu khẳng định “lòng anh đã cưới lòng em”. Một Xuân Diệu duyên dáng nhưng cũng mãnh liệt. Không chỉ là cưới em mà là “lòng anh cưới lòng em”.

“Thơ duyên” của Xuân Diệu là bài thơ tràn đầy yêu thương và sức sống. Một bài thơ tình nhẹ nhàng nhưng cũng đầy mãnh liệt.

Phân tích Thơ duyên của Xuân Diệu - mẫu 3

Hồn thơ của Xuân Diệu luôn mở rộng ra mọi không gian và thời gian, hòa quyện với con người, thiên nhiên, và vũ trụ. Bài thơ 'Thơ duyên' thể hiện rõ điều này.

Bài thơ không phải là một tác phẩm tình cảm nồng nàn như nhiều bài thơ khác của Xuân Diệu. Trong 'Thơ duyên', nhân vật anh và em như những người xa lạ, không quen biết. Em thì “điềm nhiên” còn anh thì “lững thững”, cả hai đều “vô tâm”.

Ở đây, “duyên” có thể hiểu là sự kết hợp của thiên nhiên, vũ trụ và lòng người. Đó là sự hòa quyện âm thầm, mạnh mẽ và quyến rũ. Nó bắt đầu từ sự cảm nhận tinh tế, để rồi mọi thứ trở nên đầy mộng mơ, từ chiều tà đến tiếng nhạc vô hình làm xao xuyến con tim.

Mọi thứ hòa quyện trong tình yêu mãnh liệt, càng lúc càng rõ nét. Chiều tà hòa quyện với nhánh duyên, cây me có chim ríu rít như không biết là chiều mà cứ ngỡ sáng bình minh. Chim chuyền cành, bầu trời xanh như đổ ánh sáng qua lá, mùa thu đến với âm thanh của nhạc trời. Con đường nhỏ lả tả trong gió, cành hoang nhẹ nhàng như có tình với ánh nắng chiều, con cò trên cánh đồng cảm thông với “Mây biếc về đâu bay gấp gấp”, nên cũng cảm thấy “phân vân”. Tất cả, từ chim, hoa đến con người, đều hòa quyện như có duyên từ bao giờ, kể cả anh và em, mặc dù không quen biết nhưng vẫn như “một cặp vần” trong thơ, thậm chí “Lòng anh thôi, đã cưới lòng em”...

Cảnh vật trong thơ tươi sáng, tình cảm hòa quyện nhịp nhàng. Đây là một bài thơ vui vẻ dù viết về cảnh chiều thu, trái ngược với cảm giác buồn thường thấy trong thơ truyền thống. Xuân Diệu không nhìn cảnh vật theo cách cổ điển, mà tìm thấy vẻ đẹp và niềm vui trong mùa thu của đất nước mình bằng con mắt chân thực. Mùa thu ở đất nước nhiệt đới cũng có cái đẹp riêng, như bầu trời trong xanh, không khí mát mẻ, và cảnh vật vui tươi.

“Một ít nắng, vài ba sương mỏng thắm,

Mấy cành xanh, năm bảy sắc yêu yêu.

Thế là xuân. Tôi không hỏi chi nhiều.

Xuân đã sẵn trong lòng tôi lai láng

Xuân không chỉ ở mùa xuân ba tháng…”

Trong thơ Xuân Diệu, mùa thu không chỉ là sự chuyển giao giữa các mùa mà còn là một cảm xúc êm ái, dịu dàng. Nhà thơ cảm nhận mùa thu như một bài thơ dịu dàng, với những bước đi nhẹ nhàng và lắng nghe mùa thu qua những rung động tinh tế:

“Ai hay tuy lặng bước thu êm”.

Nhà thơ cảm nhận sự hòa quyện giữa lòng mình với thiên nhiên, đặc biệt là với những người vô tình gặp gỡ trên đường. Hoài Thanh đã nhận xét tinh tế về Xuân Diệu: “… Sự sống muôn hình thức nhưng hình thức nhỏ nhặt thường lại ẩn chứa một nguồn sống dồi dào. Không cần phải là con hổ hay chim đại bàng mới là sống. Sự bồng bột của Xuân Diệu được thể hiện đầy đủ qua những rung động tinh vi!”

Bài thơ “Thơ duyên” cho thấy sự sống trong cảm nhận tinh tế về thiên nhiên và cuộc sống của Xuân Diệu. Cảnh vật thơ yên tĩnh nhưng vẫn có sự xôn xao từ lòng sự vật, cảm nhận tinh vi khó diễn tả rõ ràng:

“… Thu đến – nơi nơi động tiếng huyền”

“… Con đường nhỏ, gió xiêu xiêu

Lả tả cành hoang, nắng chuyển chiều”.

Hoài Thanh viết: “Cảnh như muốn tan ra theo lời thơ, chỉ cần một chút rõ ràng là đủ thơ mộng hơn nhiều”. Thiên nhiên có hồn, vận động tinh vi mà khó gọi tên. “Nắng chuyển chiều” là màu sắc thế nào? Khó nói rõ. Cảm nhận còn tinh tế hơn trong các câu thơ:

“Mây biếc về đâu bay gấp gấp

Con cò trên ruộng cánh phân vân

Chim nghe trời rộng dang thêm cánh

Hoa lạnh chiều thưa sương xuống dần”.

Hoài Thanh viết: “Sự khác biệt giữa con cò của Vương Bột và con cò của Xuân Diệu là sự khác biệt giữa thế giới xưa và nay. Một bên là sự vận động bên ngoài, một bên là cảm nhận vô hình”.

Nhà thơ cảm nhận sự rộng lớn của không gian qua con chim, và cái se lạnh của hoa khi sương chiều buông xuống. Bài thơ giúp ta hiểu sự yêu đời, yêu sống của Xuân Diệu và cảm nhận cảnh vật thu tươi sáng, trong trẻo và êm dịu, làm mát tâm hồn và tinh tế hơn với cuộc sống.

Phân tích Thơ duyên của Xuân Diệu - mẫu 4

Thơ Xuân Diệu thường mang đến cảm xúc mãnh liệt và tình yêu cuồng nhiệt. Tuy nhiên, trong tập Thơ thơ, có một bài thơ nhẹ nhàng và tinh tế: Thơ duyên. Đây là một tác phẩm nói về tình yêu không chỉ với người mà còn với cuộc sống và mọi vẻ đẹp xung quanh. Thơ duyên khám phá sự hòa hợp tuyệt vời giữa các yếu tố trong vũ trụ và cuộc đời.

Bài thơ miêu tả những khoảnh khắc đẹp đẽ, như khi nhìn lên bầu trời và mặt đất, chỉ thấy cái đẹp:

Chiều mộng hòa thơ trên nhánh duyên. 

Cây me ríu rít cặp chim chuyền 

Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá, 

Thu đến nơi nơi động tiếng huyền

Khoảnh khắc này là sự kết hợp hoàn hảo giữa không gian và thời gian, khi mọi thứ đều trở nên tuyệt mỹ. Cặp chim hót ríu rít, và màu xanh của trời và lá trở nên xanh ngọc. Xuân Diệu phát hiện ra:

Thu đến nơi nơi động tiếng huyền

Điều này gợi cảm giác huyền bí và đẹp đẽ, như một âm thanh không thể nghe thấy nhưng rất mạnh mẽ. Từ đó, mọi vật xung quanh cũng trở nên cảm động và hòa hợp:

Con đường nho nhỏ gió xiêu xiêu 

Là lá cành hoang nắng trở chiều 

Buổi ấy lòng ta nghe ý bạn 

Lần đầu rung động nỗi thương yêu.

Con đường nhỏ hơn và gió chiều nhẹ nhàng hơn, tạo nên một sự hòa hợp với thiên nhiên. Xuân Diệu cảm nhận được sự cảm thông và hòa hợp từ lòng mình, không phải tình yêu cá nhân mà là nỗi thương yêu rộng lớn. Điều này cũng được thể hiện qua:

Em bước điềm nhiên không vướng chân, 

Anh đi lững thững chẳng theo gần,

Xuân Diệu dùng hình ảnh một cặp vần để thể hiện sự hòa hợp tuyệt đối:

Anh và em như một cặp vần

Sự hòa hợp này là sự kết hợp hoàn hảo của ngôn từ và âm thanh. Nhà thơ cảm nhận được sự thay đổi trong vạn vật, từ những đám mây đến cánh cò, tất cả đều mang một sự trăn trở:

Mây biếc về đâu bay gấp gấp 

Con cò trên ruộng cánh phân vân 

Chim nghe trời rộng giang thêm cánh 

Hoa lạnh chiều thưa sương xuống dần

Những hình ảnh này phản ánh sự xao động và cảm xúc của một thế hệ mới. Cuối cùng, nhà thơ nhận ra:

Ai hay tuy lặng bước thu êm 

Tuy chẳng búng nhăn gạ tô niềm 

Trông thấy chiều hôm ngơ ngẩn vậy 

Lòng anh thôi đã cưới lòng em

Sự hòa hợp giữa hai tâm hồn là tự nhiên và không thể chối bỏ. Xuân Diệu thể hiện rằng tình yêu và cảm xúc là sự hòa hợp không thể thiếu trong cuộc sống. Thơ của ông không chỉ nghệ thuật vì nghệ thuật mà còn là tình yêu cuộc sống, giúp chúng ta quý trọng vẻ đẹp xung quanh và góp phần làm cho cuộc đời trở nên đẹp hơn.

Phân tích Thơ duyên của Xuân Diệu - mẫu 5

Trên đời này, ít ai có thể thoát khỏi sự cuốn hút của tình yêu. Xuân Diệu, nhà thơ nổi tiếng với những vần thơ đẹp, đã dành cả đời để tìm kiếm tình yêu định mệnh của mình. Mặc dù cuộc đời ông đầy rẫy những câu chữ, nhưng tiếc thay, ông vẫn không thể tận hưởng trọn vẹn tình yêu. Trong bài thơ 'Thơ Duyên', Xuân Diệu thể hiện tâm hồn say mê của mình qua sự hòa quyện hoàn hảo giữa thiên nhiên và con người, phản ánh một tình yêu vừa mới chớm nở đầy thơ mộng.

Chiều mộng hòa thơ trên nhánh duyên 

Cây me ríu rít cặp chim chuyền 

Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá 

Thu đến - nơi nơi động tiếng huyền

Ngay từ đoạn đầu, chúng ta thấy một khung cảnh thiên nhiên rực rỡ được ghi lại qua ánh mắt của tác giả. Cảnh chiều mộng mơ, ánh nắng nhẹ nhàng tạo nên cảm giác ấm áp, tiếng chim ríu rít làm bức tranh thêm sinh động. Cây cối không u buồn mà tươi sáng, hòa cùng âm thanh của mùa thu tạo nên một bản nhạc dịu dàng.

Vào một buổi chiều thu nào đó, tình yêu chớm nở giữa khung cảnh lung linh, những âm thanh như bản tình ca chúc phúc cho đôi trái tim đang rạo rực.

Con đường nho nhỏ gió xiêu xiêu 

Lả lả cành hoang nắng trở chiều 

Buổi ấy lòng ta nghe ý bạn 

Lần đầu rung động nói thương yêu

Khung cảnh nắng thu trong khổ thơ thứ hai dần trở nên sống động với những âm thanh và chuyển động nhẹ nhàng. Con đường gió xiêu xiêu, cành hoang lả lả, trời ngả chiều tạo nên một bức tranh đầy sức sống. Tác giả thể hiện sự rung động của trái tim trong lần đầu biết yêu, tạo nên một vẻ đẹp e lệ cho mùa thu.

Em bước điềm nhiên không vướng chân 

Anh đi lững thững chẳng theo gần 

Vô tâm – nhưng giữa bài thơ dịu 

Anh với em như một cặp vần

Những từ “điềm nhiên” và “không vướng chân” nhấn mạnh tâm trạng tự tại của cô gái, trái ngược với sự bối rối của chàng trai phía sau. Dù anh có vẻ lơ đãng, nhưng trong khung cảnh lãng mạn, cả hai như hòa quyện vào nhau như một cặp vần trong bài thơ, thể hiện sự hòa hợp tuyệt đối.

Mây biếc về đâu bay gấp gấp 

Con cò trên ruộng cánh phân vân 

Chim nghe trời rộng giang thêm cánh 

Hoa lạnh chiều thưa sương xuống dần

Cuối cùng, thiên nhiên trong khổ thơ này trở nên đầy tình cảm với sự nhân hóa của mây, cò, chim và hoa. Tất cả đều mang một vẻ đẹp đa tình, phản ánh sự tinh tế của Xuân Diệu trong việc cảm nhận thiên nhiên.

Ai hay tuy lặng bước thu êm 

Tuy chẳng búng nhăn gạ tô niềm 

Trông thấy chiều hôm ngơ ngẩn vậy 

Lòng anh thôi đã cưới lòng em

Trong ánh nắng dịu dàng của mùa thu, mọi thứ lặng lẽ trôi qua. May mắn thay, có người đồng hành để cùng tận hưởng vẻ đẹp này. Chàng trai cảm thấy ngẩn ngơ, không chỉ vì vẻ đẹp của mùa thu mà còn vì ánh mắt người con gái. Từ “cưới” được dùng để diễn tả sự hòa hợp sâu sắc giữa hai trái tim.

Bài thơ 'Thơ Duyên' là một tác phẩm thể hiện tình yêu chớm nở trong mùa thu. Cả cảnh vật và tình yêu đều khiến trái tim người thi sĩ rung động, tạo nên một tác phẩm nghệ thuật tinh tế và lãng mạn. Xuân Diệu qua bài thơ này đã khắc họa tình yêu đầy sâu sắc và dịu dàng.

Phân tích Thơ duyên của Xuân Diệu - mẫu 6

Trong bản giao hưởng của những bài thơ về cuộc sống, Xuân Diệu gây ấn tượng mạnh với “Thơ duyên” nhờ vẻ đẹp nhẹ nhàng, tinh tế và mê hoặc. Tựa đề “Thơ duyên” ngọt ngào, không chỉ là thơ tình hay thơ yêu, mà là một hương vị ngọt ngào và êm ái trong bộ sưu tập cảm xúc của ‘Ông hoàng thơ tình Việt’ - Xuân Diệu.

Huy Cận đã có một nhận xét thú vị: “Những người yêu nhau thường ra giữa thiên nhiên… đó là một quy luật – vì chỉ có vũ trụ mới có thể đo lường sự vô tận của cảm xúc tình yêu.” Có lẽ vì thế mà Xuân Diệu “lần đầu rung động nỗi thương yêu” trong không gian thơ mộng này:

“Chiều mộng hòa thơ trên nhánh duyên, 

Cây me ríu rít cặp chim chuyền. 

Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá, 

Thu đến – nơi nơi động tiếng huyền.”

Cảnh vật trong đoạn mở đầu được hòa quyện một cách tuyệt vời qua cảm nhận nhạy bén của Xuân Diệu, phản ánh tâm trạng con người có sự chuyển biến mới. Trời và nhánh, “chiều mộng” và “nhánh duyên” hòa quyện thành một bản thơ hoàn hảo. Cảnh vật hiện lên với vẻ đẹp mơ mộng, trời trong xanh và gió nhẹ lướt qua cành lá. Chim chóc ríu rít tạo nên âm thanh vui tươi, màu sắc xanh ngọc tươi mới. Xuân Diệu đã tạo nên một bức tranh thiên nhiên không chỉ đẹp mà còn gợi cảm xúc, như trong bức tranh thôn Vĩ của Hàn Mặc Tử:

“Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên 

Vườn ai mướt quá xanh như ngọc.” 

(Đây thôn Vĩ Dạ)

Trong khổ thơ này, mọi yếu tố từ màu sắc, âm thanh đều hòa quyện với tâm trạng con người, tạo nên sự động lòng của mùa thu. Âm thanh của mùa thu được diễn tả như “tiếng huyền,” là âm thanh kỳ diệu của vũ trụ và lòng người. Xuân Diệu nhấn mạnh thiên nhiên hữu tình qua nhiều tác phẩm của ông:

“Một tối bầu trời đắm sắc mây 

Cây tìm nghiêng xuống cánh hoa gầy 

Hoa nghiêng xuống cỏ trong khi cỏ 

Nghiêng xuống vườn xuân một tối đầy.”

Trong “Đây mùa thu tới,” Xuân Diệu thể hiện nỗi buồn và sự chán nản của mình lan tỏa ra thiên nhiên:

“Mây vẩn tầng không chim bay đi 

Khí trời u uất hận chia ly 

Ít nhiều thiếu nữ buồn không nói 

Tựa của nhìn xa nghĩ ngợi gì.”

Trái ngược với không khí u sầu, “Thơ duyên” mang đến một chiều không khí tươi trẻ và hồn nhiên. Cảnh vật trong chiều thu hiện lên đầy sống động:

“Con đường nhỏ nhỏ gió xiêu xiêu, 

Lả lả cành hoang nắng trở chiều.”

Cảnh vật hiện lên với vẻ đẹp nhỏ nhắn, dễ thương, gió và ánh nắng hòa quyện tạo nên một bức tranh tuyệt vời. Tình cảm nhẹ nhàng “lần đầu tiên” ấy luôn vang vọng trong lòng mỗi chúng ta. Nhân vật xuất hiện trong một cảnh chiều lãng mạn:

“Em bước điềm nhiên không vướng chân, 

Anh đi lững thững chẳng theo gần. 

Vô tâm – nhưng giữa bài thơ dịu, 

Anh với em như một cặp vần.”

“Anh” và “em” cùng dạo bước trong một buổi chiều tự nhiên, dù chưa quen biết nhưng sự “duyên” đã gắn kết họ trong khung cảnh chiều đáng nhớ. Xuân Diệu khéo léo nhấn mạnh sự gần gũi trong khi vẫn giữ khoảng cách. Sự khao khát gắn bó của ông như là quy luật của cuộc sống. Trong không gian đặc biệt này, “anh” và “em” dù vô tâm nhưng vẫn hòa quyện như “một cặp vần” trong “bài thơ dịu” không thể tách rời. Sự hòa hợp hoàn hảo của ngôn từ và âm thanh tạo nên thơ. Cảnh vật và tâm trạng thi sĩ hòa quyện, dường như cùng chia sẻ tâm trạng:

“Mây biếc về đâu bay gấp gấp, 

Con cò trên ruộng cánh phân vân. 

Chim nghe trời rộng giang thêm cánh, 

Hoa lạnh chiều thưa sương xuống dần.”

Những đám mây bay nhanh, cánh cò phân vân là những hình ảnh quen thuộc nhưng được Xuân Diệu làm mới với phong cách độc đáo. Sự tĩnh lặng trong tâm hồn thi sĩ hướng tới chiêm nghiệm. Xuân Diệu với cảm xúc nồng nàn:

“Ai hay tuy lặng bước thu êm, 

Tuy chẳng băng nhân gia tỏ niềm. 

Trông thấy chiều hôm ngơ ngẩn vậy, 

Lòng anh thôi đã cưới lòng em.”

Ngẩn ngơ của “anh” có thể vì bóng chiều, nhưng câu thơ kết lại lạ lùng với “Lòng anh thôi đã cưới lòng em.” Từ “thôi” thể hiện sự chấp nhận không thể cưỡng lại. “Anh” và “em” dù chưa quen biết nhưng như có duyên tiền định. “Anh” đã cảm nhận được nỗi khát khao sánh đôi với em mãi mãi trên con đường đời. Duyên đã tự định, không cần mai mối. Xuân Diệu đã khắc họa một tình yêu nhẹ nhàng, lãng mạn và thơ mộng trong “Thơ duyên,” góp phần làm đẹp thêm cuộc đời.

Phân tích Thơ duyên của Xuân Diệu - mẫu 7

Trong phong trào thơ mới, chúng ta không chỉ được trải nghiệm sự bay bổng của Thế Lữ, sự điên dại của Hàn Mạc Tử, hay sự lãng mạn của Lưu Trọng Lư mà còn đắm chìm trong thế giới thơ ca của Xuân Diệu. Nhà thơ này yêu đời với một niềm đam mê mãnh liệt, và những tác phẩm của ông thường chứa đựng tình yêu, mùa xuân, và tuổi trẻ. Đặc biệt, bài thơ 'Duyên' của ông để lại ấn tượng sâu đậm, càng đọc càng cảm nhận được vẻ đẹp của nó.

Khác với bài thơ 'Đây mùa thu tới' mang một nỗi buồn nhẹ nhàng, bài thơ 'Duyên' chỉ mang đến cảm giác thanh thoát của mùa thu mà không hề có sự u sầu. Sự tinh tế và vẻ đẹp của bài thơ được thể hiện rõ ngay trong nhan đề của tác phẩm. Thay vì gọi là thơ tình, nhà thơ chọn từ 'duyên' để diễn tả. Duyên không chỉ là sự gặp gỡ, yêu thương giữa hai người, mà còn là sự kết nối ngẫu nhiên giữa thiên nhiên và con người, và giữa con người với con người. Bài thơ này bắt nguồn từ cảm hứng tình yêu, nhưng còn rộng lớn hơn, là sự hòa hợp và giao cảm giữa các yếu tố thiên nhiên và con người.

Sự hay và đẹp của bài thơ được thể hiện ngay từ khổ thơ đầu tiên, với cảnh mùa thu rực rỡ:

“Chiều mộng hòa thơ trên nhánh duyên. 

Cây me ríu rít cặp chim chuyền 

Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá, 

Thu đến nơi nơi động tiếng huyền. ”

Cái đẹp ở đây chính là cái duyên của thiên nhiên. Buổi chiều hòa quyện vào những nhánh cây duyên, và thiên nhiên nơi đây cũng mang một cái duyên tình. Cảnh vật như cây me ríu rít cặp chim chuyền cành, và màu trời xanh ngọc như được rắc lên muôn lá. Âm thanh của mùa thu, như tiếng lá rơi xào xạc, tạo nên một bản nhạc du dương, hòa quyện với cảnh đẹp của thiên nhiên. Tất cả những điều đó tạo nên cái duyên của trời đất.

Trong khổ thơ đầu tiên, cái đẹp của bài thơ đã hiện ra rõ ràng, mang đến cho chúng ta cảm giác như bước vào một cõi tiên thơ mộng. Tuy nhiên, chính cái cõi tiên ấy lại gần gũi và thân quen. Nhờ sự cảm nhận của Xuân Diệu, chúng ta không cảm thấy nỗi buồn của mùa thu mà chỉ thấy vẻ đẹp của nó.

Khổ thơ thứ hai chuyển từ thiên nhiên hòa hợp với nhau sang việc con người 'bạn' và 'ta' chú ý đến nhau:

“Con đường nho nhỏ, gió xiêu xiêu, 

Lả lả cành hoang nắng trở chiều. 

Buổi ấy lòng ta nghe ý bạn. 

Lần đầu rung động nỗi thương yêu”

Con đường nhỏ, gió mùa thu nhẹ nhàng, làm cho con người cảm thấy thanh thoát. Cành cây lả lơi dưới nắng chiều, và không gian làm nền cho sự chú ý giữa 'ta' và 'bạn'. Cảnh vật đẹp và tinh tế của Xuân Diệu khiến cho tình cảm của con người thêm nồng nàn. Chính những nhận xét của Hoài Thanh đã làm nổi bật bài thơ này, khiến nhiều người yêu thích hơn. Con đường nhỏ có thể là con đường tình yêu, và sự giao hòa của thiên nhiên làm nền cho tình cảm con người.

Khi đến khổ thơ tiếp theo, tình yêu đôi lứa hiện lên qua hình ảnh anh và em:

“Em bước điềm nhiên không vướng chân, 

Anh đi lững thững chẳng theo gần, 

Vô tâm – nhưng giữa bài thơ dịu, 

Anh với em như một cặp vần. ”

Hình ảnh anh và em mặc dù có khoảng cách nhưng lại gợi lên một tình yêu thắm thiết. Dù có vẻ vô tâm, nhưng cái duyên vẫn hiện hữu trong mối quan hệ của họ. Thiên nhiên như một bản nhạc làm nền cho tình yêu, khiến cho tình cảm trở nên sâu lắng và đẹp đẽ.

Khổ thơ cuối cùng thể hiện những tình cảm đẹp:

“Ai hay tuy lặng bước thu êm, 

Tuy chẳng băng nhân gạ tỏ niềm 

Trông thấy chiều hôm ngơ ngẩn vậy 

Lòng anh thôi đã cưới lòng em. ”

Những cảm xúc trong bài thơ tuy nhẹ nhàng nhưng lại sâu lắng. Cảnh thu và tình thu hòa quyện, tạo nên một cảm giác êm đềm. Lòng anh đã cảm nhận tình cảm, dù chưa bộc lộ ra ngoài. Điều này làm nổi bật sự cảm nhận tinh tế và tình yêu sâu đậm.

Với bài thơ này, chúng ta không chỉ thấy sự đẹp và hay trong ngôn từ mà còn cảm nhận được vẻ đẹp của cảnh và tình. Mùa thu, dù buồn, lại trở nên dịu dàng và nhẹ nhàng, đồng thời tình cảm con người cũng phát triển trong chính cảnh thu ấy.

Phân tích Thơ duyên của Xuân Diệu - mẫu 8

Nhà phê bình Hoài Thanh từng nhận định "Xuân Diệu là nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới". Bằng hồn thơ trong trẻo, tâm hồn tràn đầy tình yêu cùng khát khao giao cảm với đời mãnh liệt, Xuân Diệu đã để lại vô vàn tác phẩm giá trị. Trong số đó phải kể đến bài thơ "Thơ duyên". "Thơ duyên" đã mang đến cho người đọc khung cảnh tuyệt sắc của thiên nhiên mùa thu và sự giao duyên, kết nối giữa "anh" và "em".

Có thể nói, "Thơ duyên" đã khơi gợi sự hòa hợp, gắn bó đầy chất thơ giữa vạn vật trong thiên nhiên. Trước hết, điều này được thể hiện rõ nét thông qua nhan đề. "Duyên" mà thi sĩ muốn nhắc tới ở đây là sự gặp gỡ, giao hòa giữa thiên nhiên với thiên nhiên, thiên nhiên với con người và con người với con người. Từ đó, Xuân Diệu không chỉ miêu tả vẻ đẹp trời thu mà còn khắc họa những mối duyên tình hài hòa.

Ở khổ thơ đầu, khung cảnh chiều thu được tái hiện thật êm ả, nên thơ:

"Chiều mộng hòa thơ trên nhánh duyên,
Cây me ríu rít cặp chim chuyền.
Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá,
Thu đến - nơi nơi động tiếng huyền."

Sự kết hợp giữa đường nét "nhánh duyên", âm thanh "ríu rít", màu sắc "xanh ngọc", hình ảnh "cặp chim chuyền" đã cho thấy đôi mắt tinh tế cùng nét bút tài tình của Xuân Diệu. Bằng tất cả các giác quan, "ông hoàng thơ tình" vẽ nên bức tranh mùa thu tươi mát, dịu êm. Từng chi tiết, từng sự vật hoạt động tách rời nhưng lại có sự hài hòa, gắn kết với nhau. Tất cả cùng tạo nên một buổi chiều mộng ảo, đồng thời báo hiệu khoảnh khắc thu tới "nơi nơi động tiếng huyền.". Âm thanh mùa thu như tiếng đàn tiếng ca, vang vọng khắp nơi, làm lòng người thêm chộn rộn, bâng khuâng hơn bao giờ hết.

Cảnh thu tiếp tục được gợi tả qua:

"Con đường nhỏ nhỏ gió xiêu xiêu
Lả lả cành hoang nắng trở chiều;
Buổi ấy lòng ta nghe ý bạn
Lần đầu rung động nỗi thương yêu."

Hàng loạt các từ láy "nhỏ nhỏ", "xiêu xiêu", "lả lả" vừa phác họa đường nét mềm mại của cảnh vật, vừa gợi nỗi xao xuyến của lòng người. Dường như mọi thứ đều song hành, song đôi cùng nhau. Cảnh thu, tình thu đã khéo léo đưa chủ thể trữ tình ngược về "buổi ấy lòng ta nghe ý bạn". Đi giữa trời thu, lắng nghe âm hưởng xa xưa vọng lại, lòng người bồi hồi nhớ đến "Lần đầu rung động nỗi thương yêu". Khoảnh khắc trái tim đập rộn ràng, chủ thể trữ tình đã biết đây chính là cảm giác rung động trong tình yêu:

"Em bước điềm nhiên không vướng chân,
Anh đi lững đững chẳng theo gần
Vô tâm - nhưng giữa bài thơ dịu
Anh với em như một cặp vần."

Giây phút "anh" và "em" đi trên con đường nhỏ trông thật xa cách. Nếu như "em" điềm nhiên bước đi chẳng chút vướng bận thì "anh" lại lững đững, thong dong theo sau. Nhìn bên ngoài, hai ta có vẻ cách xa nhưng bên trong đã có sự kết nối như "một cặp vần". Đôi ta tưởng xa hóa lại gần, gắn bó, giao hòa mật thiết, không thể tách rời. Khung cảnh trở nên đẹp đẽ nhờ sự giao duyên của con người. Bức tranh mùa thu huyền diệu càng thêm tươi tắn, nhẹ nhàng tình thu, tình người. Bức tranh ấy đã ẩn chứa một trái tim rung động cùng tình yêu rạo rực ở "anh".

Ta còn cảm nhận được nỗi ám ảnh về sự chảy trôi của thời gian trong thơ Xuân Diệu được thể hiện ở "Thơ duyên":

"Mây biếc về đâu bay gấp gấp
Con cò trên ruộng cánh phân vân
Chim nghe trời rộng giang thêm cánh
Hoa lạnh chiều thưa sương xuống dần."

Phía cao xa, từng đám mây màu biếc đã bắt đầu "gấp gấp" bay đi. Dưới ruộng đồng, mấy con cò cũng chuyển sang trạng thái "phân vân", không biết nên đi hay ở. Trên khoảng trời rộng lớn, đàn chim nghe lời nhắc nhở mà giang rộng đôi cánh tìm về nơi trú. Chiều thu buông xuống, cảm giác lạnh lẽo như vấn vương đâu đây "hoa lạnh chiều thưa sương xuống dần". Sự hối hả, giục giã của cảnh vật như lan tỏa tới lòng người. Và rồi, nỗi niềm bâng khuâng, xao xuyến càng làm "anh" khao khát được giao cảm, hòa hợp.

Chẳng thể níu giữ bước đi của thời gian nhưng "anh" đã:

"Ai hay tuy lặng bước thu êm
Tuy chẳng băng nhân gạ tỏ niềm
Trông thấy chiều hôm ngơ ngẩn vậy,
Lòng anh thôi đã cưới lòng em."

Chiều thu đến thật êm ả, bình yên nhưng ra đi lại sôi nổi, hối hả. Nhưng nhờ đó, duyên "anh" và duyên "em" mới có thể tìm đến nhau. Đôi ta từ người xa lạ mà trở nên đồng điệu về tâm hồn, biết rung động, thổn thức trước tình yêu. Sự kết nối của "anh" và "em" thật diệu kì làm sao. Trước mối giao hòa của thiên nhiên đất trời, hai ta cũng xích lại gần nhau mà chẳng cần "băng nhân gạ tỏ niềm". Từ đây, chủ thể trữ tình bày tỏ tấm chân tình "Lòng anh thôi đã cưới lòng em". "Anh" coi "em" như mảnh ghép còn thiếu của đời mình. Như vậy, duyên tình đôi ta thêm bền chặt nhờ "cưới". Khổ thơ đã cho ta thấy khát khao giao hòa tuyệt đối trong tâm hồn con người.

Bằng giọng thơ nhẹ nhàng, sâu lắng, thi sĩ Xuân Diệu đã mang đến cho người đọc những hồn thơ trong trẻo, căng tràn nhựa sống. Các biện pháp tu từ như đảo ngữ "Cành me ríu rít cặp chim chuyền", so sánh "Anh với em như một cặp vần" kết hợp với rất nhiều hình ảnh độc đáo "Lả lả cành hoang nắng trở chiều", "Hoa lạnh chiều thưa" không chỉ làm nổi bật vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên mùa thu mà còn gợi sự giao hòa, gặp gỡ và gắn kết của vạn vật.

"Thơ duyên" đã thể hiện sâu sắc khát khao giao cảm với cuộc đời ở Xuân Diệu. Qua bài thơ, ta lại càng khâm phục khả năng cảm nhận tinh tế cùng ngòi bút tài hoa của thi sĩ. Mong rằng, bài thơ sẽ mãi in lại dấu ấn trong lòng bạn đọc.

Phân tích Thơ duyên của Xuân Diệu - mẫu 9

Xuân Diệu là “ông hoàng thơ tình’ với những vần thơ say đắm, ngọt ngào và mãnh liệt về tình yêu đôi lứa. Mỗi bài thơ đều để lại trong lòng người đọc nhiều xúc cảm và ấn tượng riêng. “Thơ duyên” là bài thơ tràn đầy cảm hứng mê say, tin tưởng và đầy phấn khởi cho những giây phút rung động trong tình yêu.

Ngay ở nhan đề tác phẩm, người đọc đã cảm nhận được nét “duyên” của con chữ và nét duyên ngầm trong lòng người. Cảm xúc bao trùm bài thơ chính là niềm hăng say, vui tươi, phơi phới khi có những giây phút rung động đầu đời của một chàng trai mới biết yêu. Người đọc chắc chắn sẽ mê mẩn với những dòng cảm xúc vừa nhẹ nhàng vừa sôi nổi:

Chiều mộng hòa thơ trên nhánh duyên
Cây me ríu rít cặp chim chuyền

Xuân Diệu đã mở đầu bài thơ bằng một không gian thật nên thơ và lãng mạn. Hình như không phải một buổi chiều như một ngày mà là “chiều mộng”. Một buổi chiều lãng mạn, tràn đầy chất thơ, chất nhạc, khiến lòng người say đắm. Một buổi chiều mùa thu nhẹ nhàng, tinh tế có cặp chim đang chuyền nhau trên cành cây mẹ. Một sự hòa quyện, giao thoa thật tuyệt vời giữa thiên nhiên và đất trời. Giọng thơ tuy nhẹ nhàng nhưng tràn đầy hứng khởi.

“Nhánh duyên” trong câu thơ đầu tiên khiến người đọc liên tưởng đến một mối nhân duyên ngầm nào đó nhưng vẫn còn e thẹn, ngượng ngùng.

Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá
Thu đến - nơi nơi động tiếng huyền

Hai câu thơ như tan ra cùng đất trời, mùa thu hiện hữu rõ từng đường nét và lắng nhẹ vào lòng người. Màu xanh của bầu trời như đang “đổ” xuống vạn vật, tạo nên một màu “ngọc” thật trong lành và dịu mát. Từ “đổ” khiến cho câu thơ bừng sáng lên. Đó như báo hiệu một mùa thu ngọt ngào, tinh tế đã đến. Dường như trời đất của mùa thu luôn có sức hút mạnh mẽ như vậy. Một buổi chiều thật nên thơ, đầy tình tứ sẽ thêm thi vị hơn khi có câu chuyện tình đôi lứa:

Con đường nho nhỏ gió xiêu xiêu
 Lả lả cành hoang nắng trở chiều
Buổi ấy lòng ta nghe ý bạn
Lần đầu rung động nỗi thương yêu

Hoa ra sự vui tươi của đất trời đều xuất phát từ nỗi rung động “lần đầu” ấy. Hình ảnh con đường “nho nhỏ’ trong câu thơ có điểm xuyết những cành lá đâm ngang như phác họa nên một bức tranh thu nhẹ nhàng, tinh tế đến lạ kỳ. Một không gian khiến cho người đọc ngỡ như mình đang lạc vào cảnh tiên thi vị. Dường như cảnh vật đang tạo cảm giác lâng lâng, nhẹ nhõm của người đang tràn ngập tình yêu. Câu thơ chợt bừng lên niềm reo vui thật khẽ nhưng thật sâu. Thơ Xuân Diệu cứ nhẹ nhàng nhưng đằm thắm như duyên con gái vậy. Ở những vần thơ tiếp theo, nhân vật chính của tình yêu lần đầu ấy xuất hiện thật nhẹ:

Em bước điềm nhiên không vướng chân
Anh đi lững thững chẳng theo gần
Vô tâm - nhưng giữa bài thơ dịu
Anh với em như một cặp vần

Anh chàng thi sĩ đi giữa một con đường mà như có cảm giác đang lạc vào một niềm say mê, đắm đuối với tâm thế “lững thững” rất bình tâm, rất nhẹ nhàng và có chút gì đó lưỡng lự. Chàng trai ấy giữ một khoảng cách vừa đủ để cảm nhận được tình yêu đang tan chảy ra cùng mùa thu dịu ngọt, êm ái. Cả “anh” và “em” đều “vô tâm” nhưng dường như ai cũng muốn xích lại gần hơn, gần thêm chút nữa. Bởi ẩn sâu trong suy nghĩ thì câu chuyện tình nhẹ nhàng đó đã như một cặp vần. Những câu thơ nhẹ nhàng, nhịp điệu chậm rãi, khoan thai gieo vào lòng người niềm hân hoan, vui tươi. Cảnh vật trong bài thơ duyên rất duyên, huyền diệu và tràn đầy vui tươi, làm nền cho tình cảm trở nên lâng lâng:

Ai hay tuy lặng bước thu êm
Tuy chẳng băng nhân gạ tỏ niềm
Trông thấy chiều hôm ngơ ngác vậy
Lòng anh thôi đã cưới lòng em

Mùa thu “êm” như khẽ khàng đi vào trái tim của những kẻ đang yêu, chẳng ai bày tỏ nỗi niềm nhưng lại khiến cho mọi thứ lâng lâng. Buổi chiều mưa thu “ngơ ngác” nhưng nhà thơ đã khẳng định chắc nịch “lòng anh thôi đã cưới lòng em”. Một Xuân Diệu thật duyên, là duyên ngầm, nhưng cũng thật mãnh liệt. Không phải anh cưới em mà là “lòng anh cưới lòng em”.

“Thơ duyên” của Xuân Diệu là bài thơ tràn đầy niềm tin yêu và tràn nhựa sống. Một bài thơ tình nhẹ nhàng, nhưng cũng không kém phần mãnh liệt.

Phân tích Thơ duyên của Xuân Diệu - mẫu 10

Xuân Diệu đã viết về mùa xuân với tất cả sự say đắm, nồng nàn:

... "Tháng giêng ngon như một cặp môi gần...
... Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi"...

Thi sĩ cũng đã đến với mùa thu trong bâng khuâng, man mác. Viết về mùa thu, Xuân Diệu có một lối nói riêng đầy thi vị, tứ thơ mới mẻ, cảm nhận tinh tế nhẹ nhàng cái hồn thu của đất trời, quê hương xứ sở. "Thơ duyên" là một bài thơ thu độc đáo nhận diện cảnh thu, tình thu qua tâm hồn thơ mộng của một chàng trai đa tình và tài hoa lãng mạn.

"Thơ duyên" - một thi đề rất thơ. Cái "duyên" được thi sĩ nói đến là sự tương giao nhiệm mầu của vũ trụ, thiên nhiên và con người, trước hết là những chàng trai, cô gái "hồn xanh như ngọc bích".

Một buổi chiều thu tuyệt đẹp - "chiều mộng" - êm ái, nhẹ nhàng như ru, tạo vật như đang "hóa thơ trên nhánh duyên". Nhành cây mềm mại đung đưa duyên dáng theo làn gió thu nhẹ giữa sương khói tà dương. "Con gió xinh thì thào trong lá biếc" ("Vội vàng"), cả một trời thu "nơi nơi động tiếng huyền". Tiếng nhạc, tiếng đàn du dương, dịu ngọt như ru hồn người vào cõi mộng. Tiếng gió hoà điệu với tiếng chim ríu rít. Trên ngọn me "cặp chim" vừa chuyền cành vừa hót, biết bao âu yếm và yêu thương. Cây me cũng như cây sấu là hình ảnh thân thuộc của đường phố cổ Hà Nội. Ta như được sống lại phố cũ yêu thương của đất Tràng An hơn nửa thế kỉ trước. Đã từng biết "khúc nhạc thơm"; "khúc nhạc hường", giờ đây ta lại được thưởng thức "tiếng huyền" của buổi "chiều mộng":

"Chiều mộng hòa thơ trên nhánh duyên,
Cây me ríu rít cặp chim chuyền
Đồ trời xanh ngọc qua muôn lá
Thu đến - nơi nơi động tiếng huyền".

Cảnh thu có gió reo, chim hót. Còn có trời thu xanh trong, đẹp như ngọc; tất cả màu xanh ấy của trời thu như "đổ" xuống, như tràn qua muôn lá, cỏ cây ánh ngời lên sắc ngọc với trời thu, sắc ngọc ấy ai có thể quên? Sau này, thi sĩ Hàn Mặc Tử cũng viết trong bài "Đây thôn Vĩ Dạ”: "Vườn ai mướt quá xanh như ngọc"... Màu ngọc của lá cũng là sắc thu làm nên cái hồn thu.

Khổ một nói đến gió, cây và cặp chim chuyền - cảnh vật hòa hợp tương giao, gắn bó; cái "duyên” ấy được cảm nhận qua tâm hồn một thi sĩ hào hoa, đa tình . Khổ hai nói về con đường và trái tim "rung động nỗi thương yêu". "Nhỏ nhỏ"... “ xiêu xiêu"... "lả lả" - bây nhiêu nét vẽ tinh tế hiện lên trên một gam màu vàng nhạt của ngày thu tàn "nắng trở chiều". Hồn thu của bức tranh quê gợi một nỗi buồn đẹp. "Buổi ấy", trái tim "ta" xao xuyến, "rung động" một tình thu. Thi sĩ đi giữa đất trời, lắng nghe tiếng đập nhẹ của con tim, tâm hồn rộng mở giao hòa đi vạn vật, với con người, một thiếu nữ đang nhẹ bước trên đường:

"Con đường nhỏ nhỏ gió xiêu xiêu,
Lả lả cành hoang nắng trở chiều.
Buổi ấy lòng ta nghe ý bạn
Lần đầu rung động nỗi thương yêu".

"Em" và "anh" cùng dạo bước trên đường. "Em" bước đi "điềm nhiên", trông tự nhiên, hồn nhiên, duyên dáng. Anh cũng đang say sưa ngắm cảnh đất trời, bước chân "lững đững" - thong thả, ung dung. Cuộc ngẫu gặp của đôi lứa thanh tân, tưởng "vô tâm" mà hình như đã có cái "duyên" trời sắp sẵn. Chẳng hò hẹn gì mà nhiều bâng khuâng!

"Em bước điềm nhiên không vướng chân
Anh đi lững đững chẳng theo gần".

Cặp câu song hành bình đối nhiều ý vị "Anh với em" đẹp như một cặp vần trong "bài thơ dịu". Cặp vần ấy ngân lên "rung động nỗi thương yêu". Một so sánh độc đáo nói lên cái "duyên" lứa đôi:

"Vô tâm - nhưng giữa bài thơ dịu,
Anh với em như một cặp vần".

Cảnh vốn đẹp, giờ thêm người đẹp, sự giao hòa, giao cảm càng muôn phần tăng lên, sắc thu trong sáng, tình thu thanh khiết mơ màng. Bức tranh thu được dệt thêu bằng cái duyên của sự sống và một tình yêu rạo rực, xôn xao. Đúng như nhà văn Hoài Thanh đã nhận xét: "Xuân Diệu say đắm cảnh trời... khi vui, khi buồn đều nồng nàn, da diết...”

Khổ bốn nói về cảnh thu trên một không gian rộng và lạnh. Một áng mây chiều và một cánh cò thân thuộc của đồng quê. Không phải là mây xám. Cũng không phải "Mây trắng nghìn năm bay chơi vơi" ("Lầu Hoàng Hạc" - Thôi Hiệu). Mà là mây biếc, mây tuyệt đẹp. Hai chữ "về đâu" đầy gợi cảm. Hỏi mây hay hỏi nàng thiếu nữ? Cảnh vừa thực vừa mộng, nhiều man mác, bâng khuâng. Câu thơ "Con cò trên ruộng cánh phân vân" là một sáng tạo rất độc đáo của Xuân Diệu. Hình tượng thơ là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa phong vị Đường thi và thơ mới. "Từ con cò của Vương Bột lặng lẽ bay với ráng chiều đến con cò của Xuân Diệu không bay mà cánh phân vân, có sự cách biệt của hơn một ngàn năm và của hai thế giới" (Hoài Thanh). Hình ảnh "cánh phân vân" đặc tả dáng cò đang lững lờ đôi cánh, không biết nên bay cao hay bay thấp, bay gần hay bay xa, bay lên hay đậu xuống...

Chiều thu tàn, bầu trời như trải rộng thêm ra. Cảm nhận ấy được diễn tả qua hai câu thơ tuyệt bút:

"Chim nghe trời rộng giang thêm cánh,
Hoa lạnh chiều thưa sương xuống dần".

Lấy cái hữu hạn, cô đơn, bé nhỏ (cánh chim) để diễn tả cái vô hạn, mênh mông (bầu trời) là một nét vẽ tài hoa. "Chim nghe...” - sự chuyển đổi cảm giác đầy thi vị. Cánh chim nhỏ nhoi, bay miết, in dáng trên nền trời chiều bao la. Hoàng hôn buông xuống, sương thu chớm lạnh. Hoa khép cánh dần...

Thời gian nhẹ nhàng trôi "bước thu êm". Tâm hồn thi nhân dào dạt tình thương mến. Chan hòa cùng đất trời, tạo vật. Mọi tâm hồn sẽ tự tìm đến với nhau và "thắm lại" (Xuân Hương), cần chi băng nhân? Nhà thơ khe khẽ reo lên: "Lòng anh thôi đã cưới lòng em". Phải chăng ý câu thơ này: "Anh đã phải lòng em" như có người đã hiểu?

"Thơ duyên" đã tồn tại hơn nửa thế kỉ mà vẫn "duyên" vẫn đẹp. Bởi lẽ cảnh thu tuyệt đẹp, thơ mộng. Tình thu trong sáng, bâng khuâng. Từ chùm thơ thu của Nguyễn Khuyến đến "Thơ duyên", hơn bao giờ hết, ta cảm nhận sâu sắc rằng, "Xuân Diệu mới nhất trong các nhà thơ mới”. Chim đã có đôi, có cặp rồi, cho nên "Lòng anh thôi đã cưới lòng em" vậy. Duyên đôi lứa cũng là duyên bạn bầy. "Thơ duyên" là một bài thơ tình của Xuân Diệu. Trong tuyển tập "100 bài thơ tình", "Thơ duyên" mang vẻ đẹp một "hoa khôi" sáng giá.

Xem thêm những bài văn mẫu đạt điểm cao của học sinh trên cả nước hay khác:

• Phân tích Thu Ẩm
• Phân tích Thu vịnh
• Phân tích tiếng sáo trong Vợ chồng A Phủ
• Phân tích tiếng thu của Lưu Trọng Lư
• Phân tích Tình ca ban mai

---