Ngữ liệu ngoài sgk lớp 11 phần Kí (chọn lọc, hướng dẫn chi tiết)

Trọn bộ ngữ liệu ngoài chương trình sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11 phần Kí đầy đủ câu hỏi đọc hiểu và viết có hướng dẫn chi tiết giúp Giáo viên có thêm tài liệu ôn tập cho học sinh lớp 11 học tốt môn Văn. Mời các bạn đón đọc:

Ngữ liệu ngoài sgk lớp 11 phần Kí (chọn lọc, hướng dẫn chi tiết)

Xem thử

Chỉ từ 150k mua trọn bộ Ngữ liệu ngoài sgk lớp 11 phần Kí bản word có lời giải chi tiết:

Quảng cáo

1. Ngữ liệu 1:

1.1. Văn bản ngữ liệu

MÙA RƠM RẠ QUÊ MÌNH (Trích)

(Ngọc Bích)

(1) Tôi sinh ra từ một vùng sâu vùng xa ở bưng biền Đồng Tháp, lớn lên giữa hương đồng cỏ nội. Nơi tôi sống ruộng lúa không hẳn là thẳng cánh cò bay mà đủ ngan ngát mùi rơm rạ sau mỗi mùa gặt.

(2) Đối với những người sinh ra và lớn lên ở thôn quê thì dường như cánh đồng đã trở thành một phần ký ức chẳng thể nào quên, bởi nó gắn liền với tuổi thơ - phần thời gian trong trẻo nhất của một đời người.

(3) Trong ký ức của tôi, bức tranh đồng quê sống động một cách kỳ lạ. Đó là những sân phơi trải đầy lúa vàng, tụi con nít vẫn hay đi tới đi lui trên những thảm lúa ngoài sân để lúa mau khô, những bước chân nhỏ xinh in ngang dọc trên đệm lua vàng. Chúng bước nhanh thật nhanh để tránh cái nắng trên đầu và cái nóng hừng hực dưới chân. Ngày mùa trong tôi còn là những ụ rơm, nhánh rạ trơ ra sau vụ gặt. Đâu đâu cũng thấy rơm rạ ngút ngàn, vàng những lối đi.

(4) Tôi thương cái mùi rơm rạ quê mình. Nó cứ thoang thoảng rồi loang dần, quấn chặt vào sống mũi. Mùi rơm rạ là mùi của đồng ruộng, mùi của mồ hôi ba ngày vác cuốc ra đồng, mùi của niềm vui mùa lúa trúng, mùi nỗi buồn nơi khoé mắt mẹ sau mỗi vụ thất thu.

(5) Nồi cơm mới thơm lừng, không những thơm bởi hạt gạo mà còn vì được đun bằng bếp rơm, lửa cháy bùng, cơm sôi ùng ục. Đó là cái mùi cứ phảng phất theo tôi, để rồi những tháng năm sau đóm tôi đi khắp mọi miền, đi qua những đồng lúa xanh tít mắt bất chợt nhớ đến mùi thơm ấy, mùi hương của rơm rạ và mùi của chén gạo thơm hương lúa mới. Cái mùi ấy ngan ngát1 trong lồng ngực không dễ quên của biết bao con người lớn lên từ ruộng đồng như tôi.

(6) [...] Tôi lớn lên giữa mùi rơm rạ quê hương, mấy đứa bạn tôi giờ mỗi đứa một nơi. Có đứa qua xứ Tây Đô lập nghiệp, có đứa đi làm dâu tận vùng miệt thứ Cà Mau. Còn tôi... sống và làm việc ở phố thị xa hoa, đêm đêm nhớ nhà, nhớ mùi rơm rạ mà bật khóc. Chao ôi, cái mùi rạ nồng nồng khó tả.

(7) Mỗi lần về nhà đúng mùa gặt lúa, tôi hít lấy một hơi thật sâu như muốn nuốt hết cái không khí ấy, nhớ về mình còn là đứa trẻ của những tháng năm xưa. Những tháng năm đầu trần ngồi máy kéo ra đồng nghịch rom, những tháng năm còn được nằm trọn trong vòng tay của ba mẹ.

(8) Có sợi rơm nào bay theo gió vương qua cành lá non, phảng phất hương vị của mùa mới, mùa của yeu thương, ước vọng và hy vọng. Tôi mang theo những khát khao, những ước mơ của mình gửi vào hương vị đó để thấy ấm áp, góp nhặt yêu thương cho riêng mình.

(9) Những kí ức tuổi thơ gắn liền với mùi rơm rạ quê hương bỗng chốc ùa về làm cho con đường đến sân bay trở nên ngắn ngủi. Tôi và anh tài xế công nghệ kia tạm gác lại những ký ức miền Tây thân thương của mình để hoà vào nhịp sống hối hả. Tôi tin là nó chỉ tạm lắng lại trong tâm thức mỗi người rồi đến khi gặp người “rà đúng tần số” hoặc đôi khi chỉ cần nhắc về hai tiếng miền Tây thì những ký ức thân thương ấy lại ào ạt ùa về. Đã là tuổi thơ, là quê hương thì làm sao mà quên cho được.

* Chú thích:

Ngọc Bích: Tên thật là Nguyễn Thị Ngọc Bích, là một trong những nhà văn nổi bật trong văn học Việt Nam hiện đại. Tác giả thường khai thác những đề tài liên quan đến cuộc sống và số phận của người phụ nữ trong xã hội Việt Nam, những hình ảnh quen thuộc của làng quê, nông thôn và những kỷ niệm gắn bó với cuộc sống đơn giản nhưng đầy ý nghĩa của người dân nơi đây. Nhà văn thường sử dụng lối viết tinh tế, sắc sảo và sâu sắc; ngôn ngữ gần gũi, mộc mạc, giàu chất thơ và giàu hình ảnh. Bà thường kết hợp các yếu tố cảm xúc và hình ảnh cụ thể để hồi tưởng quá khứ, chia sẻ những kỷ niệm của mình về quê hương và những thay đổi trong cuộc sống.

(1) Ngan ngát: (mùi thơm) dễ chịu và lan toà ra xa.

1.2. Bộ câu hỏi đọc hiểu và viết

1.2.1. Câu hỏi đọc hiểu

Câu 1. Những kỷ niệm tuổi thơ nào được tác giả nhắc đến trong văn bản? Tác giả đã miêu tả như thế nào về mùi rơm rạ quê mình?

- Những kỷ niệm tuổi thơ được tác giả nhắc đến trong văn bản:

+ Những sân phơi lúa vàng, tụi con nít đi lại trên thảm lúa đế lúa mau khô (đoạn 3).

+ Những bước chân nhỏ xinh in trên đệm lúa vàng (đoạn 3).

+ Những ụ rơm, nhánh rạ sau vụ gặt, khung cảnh ngày mùa với rơm rạ ngút ngàn (đoạn 3).

+ Những tháng năm nghịch rơm, nẫm trong vòng tay của ba mẹ (đoạn 7).

- Miêu tả về mùi rơm rạ quê mình:

+ Mùi rơm rạ là mùi của đồng ruộng, mùi của mồ hôi ba ngày vác cuốc ra đồng, mùi của niềm vui mùa lúa trũng và nỗi buồn nơi khoé mắt mẹ sau mỗi vụ thất thu (đoạn 4).

+ Mùi rơm rạ thoang thoảng, loang dần và quấn chặt vào sống mũi (đoạn 4).

+ Mùi rơm rạ không dễ quên, thường nhớ lại khi đi khắp mọi miền (đoạn 5).

Câu 2. Chỉ ra yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình trong trong các đoạn (3), (4), (5). Phân tích tác dụng của việc kết hợp hai yếu tố đó trong các đoạn (3), (4), (5) của văn bản.

- Yếu tố tự sự: “Đó là những sân phơi trải đầy lúa vàng, tụi con nít vẫn hay đi tới đi  lui trên những thảm lúa ngoài sân đế lúa mau khô, những bước chân nhỏ xinh in ngang dọc trên đệm lúa vàng. Chúng bước nhanh thật nhanh đế tránh cái nng trên đầu và cái nóng hừng hực dưới chân.”

- Yếu tố trữ tình: “Tôi thương cái mùi rơm rạ quê mình. Nó cứ thoang thoảng rồi loang dần, quan chặt vào sống mũi.”

- Tác dụng của việc kết hợp hai yếu tố đó:

+ Nghệ thuật: Tăng sức gợi hình gợi cảm, tạo nên sự sinh động, hấp dẫn, lôi cuốn cho bài tản văn.

+ Nội dung: Vừa giúp tái hiện những kí ức tuổi thơ gắn với cánh đồng quê: những cánh đồng lúa bao la bát ngát mang lại vẻ đẹp bình dị, mộc mạc của làng quê nhưng đầy ý nghĩa, mùi hương của rơm rạ sau mỗi mùa gặt,… vừa bộc lộ trực tiếp tâm tư, tình cảm của tác giả: xao, xuyến, da diết, bồi hồi khi nhớ về bao ki niệm thân thương của tuổi thơ.

Câu 3. Xác định cách giải thích nghĩa của từ “ngan ngát” trong văn bản.

- Nghĩa của từ “ngan ngát” được giải thích trong tác phấm: Ngan ngát: (mùi thơm) dễ chịu và lan toả ra xa.

- Cách giải thích nghĩa của từ: phân tích nội dung nghĩa của từ.

Câu 4. Xác định và nêu tác dụng của 1 biện pháp tu từ được dùng trong đoạn (4).

- Biện pháp liệt kê (đồng ruộng, mồ hôi ba, niềm vui mùa lúa trúng, nỗi buồn nơi khoé mắt mẹ).

- Điệp từ “mùi”, nhân hóa mùi rơm rạ được mô tả như có khả năng “quấn chặt vào sống mũi”

- Tác dụng:

+ Giúp tăng sức gợi hình, gợi cảm cho văn bản; làm cho câu văn thêm sinh động, tạo nên giọng điệu tha thiết, nhớ thương.

+ Nhấn mạnh những ki niệm thân thương của tác giả gắn với mùi rơm rạ, mùi hương rơm rạ bao hàm tất cả những mùi hương khác của quê hương, gia đình. Qua đó bộc lộ nỗi nhớ thương sâu sắc, không phai mờ về mùi rơm rạ trong tâm trí nhà văn.

Câu 5. Xác định chủ đề của văn bản. Em nhận xét như thế nào về chủ đề ấy?

- Chủ đề của văn bản: Từ việc tái hiện những kí ức thân thương với cánh đồng, mùi rơm rạ quê hương; tác giả bộc lộ tình yêu thương, nỗi nhớ mong kỉ niệm xưa, đồng thời gián tiếp bộc lộ tình yêu quê hương, đất nước.

- Học sinh nhận xét về chủ đề (tác dụng). Chẳng hạn: Việc chọn lựa một mùi hương thân thuộc mà bình dị của đồng quê như mùa rơm rạ làm trung tâm của bài viết thay vì những gì cao cả, lớn lao là một cách độc đáo để thể hiện tình yêu quê hương, phản ánh sự gắn bó sâu sắc giữa con người và quê hương qua những hình ảnh cụ thể, chân thật và giàu cảm xúc. Qua những sự vật gần gũi, nhỏ bé, ta càng thấy được người viết đã thể hiện sự quý trọng và yêu mến đối với những kỷ niệm của mảnh đất quê hương, yêu quê hương từ những gì bình dị nhất.

Câu 6. Em có đồng ý với quan điểm của tác giả rằng: những ký ức “chỉ tạm lắng lại trong tâm thức mỗi người”  bởi “đã là tuổi thơ, là quê hương thì làm sao mà quên cho được”? Vì sao?.

- Gợi ý: Đồng tình với quan điểm của tác giả, bởi vì:

- Những ký ức về tuổi thơ và quê hương thường là những phần không thể tách rời trong tâm hồn mỗi người, góp phần hình thành nên nhân cách của mỗi người. Khi nhớ về những kỷ niệm hạnh phúc, chúng ta sẽ cảm thấy hạnh phúc và trân trọng quãng thời gian tốt đẹp đã qua đó. Đồng thời, từ những kỷ niệm đẹp đẽ ấy, chúng ta sẽ hiểu bản thân mình trân quý điều gì mà cố gắng gặt hái trong tương lai. Chính những kí ức tuổi thơ khiến con người trưởng thành hơn, chín chắn hơn, mang đến cho ta những bài học quý giá không gì sánh được, chúng ta sẽ hiếu bản thân mình trân quý điều gì mà cố gắng gặt hái trong tương lai. Dù cuộc sống có thay đổi và chúng ta có đi đến đâu, thì hình ảnh quê hương và những kỷ niệm tuổi thơ vẫn luôn tồn tại trong tâm trí, trở thành nguồn cảm hứng và động lực trong cuộc sống. Vì thế, kí ức tuổi thơ không chỉ là kỉ niệm của mỗi người mà nó còn là nguồn gốc làm nên tâm hồn của chính họ, giúp chúng ta biết yêu thương, trân trọng cuộc sống này hơn.

=> Tóm lại, những ký ức này dù có thế tạm lắng lại nhưng không bao giờ hoàn toàn biến mất; vì thế chúng ta hãy sống và trân trọng những kí ức đó dù vui hay buồn bằng tình cảm chân thành nhất.

1.2.2. Câu hỏi viết

Câu 1: Từ văn bản “Mùa rơm rạ quê mình” (Ngọc Bích), anh/chị hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý nghĩa của quê hương trong cuộc sống của mỗi con người.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, móc xích…).

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 200 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận

+ Trình bày suy nghĩ về vấn đề: Trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của quê hương trong cuộc sống của mỗi con người.

- Hệ thống ý

+ Quê hương không chỉ là một vùng đất cụ thể, mà là nơi chứa đựng những ký ức tuổi thơ, những tình cảm gia đình thiêng liêng.

+ Dù cuộc sống hiện đại đưa con người đi xa, nhưng tình yêu quê hương vẫn là sợi dây bền chặt kết nối tâm hồn.

+ Người biết yêu quê hương sẽ sống nhân hậu, có trách nhiệm, biết trân trọng cội nguồn.

- Phát triển đoạn văn logic, thuyết phục

+ Dẫn chứng từ văn bản để minh chứng cho nhận định.

+ Thể hiện được suy nghĩ về trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của quê hương trong cuộc sống của mỗi con người.

- Đảm bảo ngữ pháp, liên kết:

+ Trình bày rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả.

- Sáng tạo

+ Cách diễn đạt mới mẻ, có suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Đoạn văn tham khảo

Từ bao đời nay, quê hương luôn là nơi cội nguồn của mỗi con người, là điểm tựa để ta hướng về sau những chặng đường dài của cuộc sống. Quê hương không chỉ là mảnh đất “chôn nhau cắt rốn”, mà còn là nơi lưu giữ biết bao kỷ niệm, hơi thở và mùi hương của tuổi thơ. Với tác giả Ngọc Bích, mùi rơm rạ quê nhà chính là mùi của yêu thương, của ký ức, của những năm tháng bình yên không thể quên. Quê hương đem đến cho ta sự nâng đỡ, hình thành nên tâm hồn, tính cách và niềm tin vào cuộc sống. Dù có đi đến đâu, mỗi người vẫn mang trong tim hình bóng quê hương – như một phần máu thịt, không thể tách rời. Người biết yêu quê hương sẽ biết trân trọng quá khứ, sống nhân hậu và biết ơn hiện tại. Bởi vậy, quê hương không chỉ là nơi ta trở về, mà còn là nguồn sức mạnh nuôi dưỡng tâm hồn, giúp ta sống đẹp và sống có ý nghĩa hơn trong cuộc đời này.

Câu 2: Từ văn bản “Mùa rơm rạ quê mình” của Ngọc Bích, anh/chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của ký ức tuổi thơ đối với con người trong cuộc sống hiện đại.

Gợi ý:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức, dung lượng

+ Viết đúng hình thức bài văn đầy đủ ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài.

+ Đảm bảo dung lượng khoảng 600 chữ.

- Xác định đúng vấn đề nghị luận: Trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của ký ức tuổi thơ đối với con người trong cuộc sống hiện đại.

- Lựa chọn được các thao tác lập luận phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn lí lẽ và dẫn chứng; trình bày được hệ thống ý phù hợp theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận. Có thể triển khai theo hướng:

* Mở bài:

- Giới thiệu ngắn gọn về ngữ liệu: “Mùa rơm rạ quê mình” là khúc hoài niệm đầy xúc cảm về hương vị quê hương, về những kỷ niệm tuổi thơ gắn bó với đồng ruộng, với mùi rơm rạ quen thuộc.

- Dẫn dắt, nêu vấn đề nghị luận: Trong nhịp sống hiện đại, ký ức tuổi thơ vẫn giữ một ý nghĩa đặc biệt, là phần sâu lắng trong tâm hồn giúp con người tìm lại chính mình, giữ được những giá trị tinh thần bền vững.

* Thân bài:

a. Giải thích

- Ký ức tuổi thơ: là những hình ảnh, cảm xúc, trải nghiệm gắn liền với quãng đời thơ ấu — thời gian trong sáng, hồn nhiên nhất của con người.

- Ý nghĩa của ký ức tuổi thơ: là giá trị tinh thần, là điểm tựa cảm xúc giúp con người sống nhân hậu, yêu thương và không đánh mất bản chất tốt đẹp giữa đời sống hiện đại.

b. Phân tích, bàn luận

- Ký ức tuổi thơ là cội nguồn của tâm hồn:

+ Nó lưu giữ những tình cảm trong trẻo đầu tiên — tình yêu gia đình, quê hương, con người.

+ Giúp con người luôn nhớ về gốc gác, về những giá trị giản dị mà bền lâu.

- Ký ức tuổi thơ giúp con người biết trân trọng hiện tại và hướng tới tương lai tốt đẹp:

+ Khi nhớ về tuổi thơ, ta nhận ra mình đã lớn, đã đi xa — từ đó biết sống biết ơn, yêu thương và sẻ chia.

+ Như nhân vật trong truyện, dù ở phố thị xa hoa, vẫn “đêm đêm nhớ nhà, nhớ mùi rơm rạ mà bật khóc” — đó là biểu hiện của tâm hồn chưa đánh mất cội nguồn.

- Trong xã hội hiện đại, nhịp sống gấp gáp khiến con người dễ lãng quên quá khứ. Nhưng chính ký ức lại là nơi giúp ta cân bằng, tìm lại bình yên, giữ gìn bản sắc văn hóa và tình người.

c. Phản đề

- Có người mải chạy theo vật chất, quên đi ký ức tuổi thơ, quên đi quê hương - khiến cuộc sống trở nên trống rỗng, lạnh lẽo. Đó là điều đáng tiếc và cần nhìn lại.

d. Liên hệ, mở rộng

- Trong văn học, nhiều tác phẩm cũng thể hiện sức sống mãnh liệt của ký ức tuổi thơ: như Tuổi thơ dữ dội (Phùng Quán), Những ngày thơ ấu (Nguyên Hồng), hay Làng (Kim Lân)…

- Ký ức tuổi thơ là phần di sản tinh thần, giúp con người dù ở đâu vẫn giữ được nét đẹp hồn nhiên, nhân hậu và yêu thương.

* Kết bài:

- Khẳng định lại: Ký ức tuổi thơ là báu vật tinh thần không thể thay thế, nuôi dưỡng tâm hồn, giúp con người biết yêu quê hương, biết sống nhân nghĩa giữa dòng đời vội vã.

- Mỗi người hãy biết trân trọng, nâng niu những ký ức tuổi thơ để từ đó sống đẹp hơn, sâu sắc hơn và nhân hậu hơn trong cuộc sống hôm nay.

Bài văn tham khảo

“Mùa rơm rạ quê mình” của Ngọc Bích là khúc nhạc đồng quê dịu dàng, gợi lại mùi rơm, mùi khói, mùi của những ngày tuổi thơ trong trẻo. Giữa cuộc sống đô thị hiện đại, những ký ức về quê hương và tuổi thơ vẫn luôn là nguồn mạch trong lành tưới tắm tâm hồn con người. Từ đó, ta nhận ra: ký ức tuổi thơ có một ý nghĩa sâu sắc, là phần gốc rễ thiêng liêng của mỗi con người trong cuộc đời.

Ký ức tuổi thơ là những hình ảnh, âm thanh, mùi hương và cảm xúc gắn liền với quãng đời hồn nhiên nhất của mỗi người — thời gian mà ta sống thật nhất, yêu thương chân thành nhất. Đó có thể là buổi trưa trốn ngủ, là tiếng sáo diều, là mùi rơm rạ đồng quê… Những ký ức ấy, tưởng như vụn vặt, lại là sợi dây nối ta với cội nguồn. Chúng giúp con người không quên đi nơi mình sinh ra, không đánh mất bản chất hiền hòa, chất phác dù đang sống trong một thế giới đầy toan tính. Như nhân vật trong truyện, dù đã đi xa, sống giữa “phố thị xa hoa” vẫn “đêm đêm nhớ nhà, nhớ mùi rơm rạ mà bật khóc”. Chính ký ức đã giữ lại cho họ phần hồn quê trong trẻo, nhắc họ rằng mình đến từ đâu và vì sao phải sống tử tế.

Trong nhịp sống hiện đại, ký ức tuổi thơ lại càng quý giá. Khi đối mặt với áp lực, bon chen, người ta thường tìm về quá khứ để được an ủi và cân bằng. Những kỷ niệm tuổi thơ giúp ta hồi sinh cảm xúc, khơi dậy niềm tin và lòng biết ơn đối với cha mẹ, quê hương, cuộc đời. Không phải ngẫu nhiên mà những nhà văn, nhà thơ vẫn luôn trở lại với miền ký ức trong sáng ấy — bởi đó là nơi chốn của yêu thương, của “mùa yêu thương, ước vọng và hy vọng” như cách Ngọc Bích từng viết.

Tuy vậy, không ít người trẻ hôm nay đang dần quên đi tuổi thơ, quê hương, mải mê chạy theo vật chất và thành công mà đánh mất tâm hồn. Khi ấy, họ trở nên khô cứng, cô đơn và mất phương hướng. Bởi một người không còn nhớ quá khứ thì chẳng thể nào tìm thấy chính mình.

Ký ức tuổi thơ là dòng suối mát trong tâm hồn, là nơi lưu giữ bản ngã trong sáng nhất của mỗi con người. Dù cuộc đời có đổi thay, ký ức ấy vẫn âm ỉ cháy như ngọn lửa nhỏ sưởi ấm trái tim ta trong những ngày lạnh lẽo nhất. Hãy biết trân trọng và giữ gìn ký ức tuổi thơ - vì đó chính là phần trong trẻo, nhân hậu và đẹp đẽ nhất trong hành trình làm người của chúng ta.

................................

................................

................................

Trên đây tóm tắt một số nội dung miễn phí trong Ngữ liệu ngoài sgk lớp 11 phần Kí, để mua tài liệu mời Thầy/Cô xem thử:

Xem thử

Xem thêm tài liệu ngữ liệu ngoài sách giáo khoa lớp 11 hay khác:

Xem thêm tài liệu ngữ liệu ngoài sách giáo khoa các lớp hay khác:

Xem thêm tài liệu Chuyên đề Tiếng Việt các lớp hay khác:

Tài liệu Chuyên đề Tập làm văn các lớp hay khác:

Xem thêm tài liệu Đề thi, bài tập lớp 11 các môn học hay khác:

Xem thêm tài liệu Giáo án lớp 11 các môn học hay khác:

Đã có app VietJack trên điện thoại, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi online, Bài giảng....miễn phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS.

Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:

Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với nội quy bình luận trang web sẽ bị cấm bình luận vĩnh viễn.


Đề thi, giáo án các lớp các môn học